Miejsce w SLW: uczennica Władysława Witwickiego.
Obszary badań: psychologia deskryptywna.
BIOGRAFIA
Data i miejsce urodzenia: 21.09.1903. Warszawa.
Data i miejsce śmierci: 3.09.1989. Łódź.
Rodzice: Anatol Bronisław i Wanda Joanna z d. Łada.
Matura: Gimnazjum Państwowe im. Klementyny Hoffmanowej w Warszawie (1919–1922).
Studia: UW (1922–1926).
Magisterium: W sprawie tworzenia się tzw. pojęć jasnych lecz niewyraźnych. 10.03.1936. UW. Władysław Witwicki.
Dydaktyka: WSP w Gdańsku (1946–1952/1953).
Varia: Podpisywała się także: Radlińska-Ostaszewska, Radlińska-Skoszkiewicz i Skoszkiewiczowa. Przed II Wojną Światową pracowała w Centralnej Wojskowej Pracowni Psychologicznej.
IDEE, PROBLEMY, REZULTATY
Ogólna charakterystyka dorobku naukowego
Ostaszewska-Skoszkiewicz podejmowała zagadnienia z zakresu psychologii deskryptywnej; dotyczyły one m.in. procesu tworzenia pojęć.
Wybrane kwestie szczegółowe
- Jasność i wyraźność pojęć. „„Pojęciami jasnymi lecz niewyraźnymi” nazywane bywają pojęcia takie, dzięki którym umiemy wskazywać przedmioty należące do danej klasy obiektów, lecz nie umiemy podać definicji danego pojęcia, czyli nie umiemy wskazać właściwości wspólnych przedmiotom, które jednak zaliczać potrafimy do danej klasy.
Z faktami takimi spotykamy się w życiu codziennem na każdym kroku. Nawet określenia pojęć tak pospolitych jak pies, kot, lokomotywa itp. mimo, że używamy ich niemal na codzień, sprawiałyby nam wiele trudności. Wiemy wprawdzie, że, gdy spotkamy np. dowolnego psa lub kota, potrafimy na pewno trafnie powiedzieć, kiedy z psem a kiedy z kotem mamy do czynienia, gdyby jednak ktoś zażądał od nas podania ścisłej definicji tego, jakie przedmioty nazywamy „psami”, a jakie „kotami”, wielu z nas byłoby w poważnym kłopocie.
Podobnie potrafimy trafnie stwierdzać przynależność danych osobników do tej czy innej rasy lub rodziny (więc do pewnej klasy przedmiotów), nie mogąc dać jednak dostatecznych wyjaśnień – dlaczego. Zdarza się również, że zachęcamy kogoś do obejrzenia jakiejś wystawy obrazów, mówiąc: „No wreszcie sam zobaczysz – w tym jest coś takiego, co ci pozwoli odróżnić dzieła tego malarza od wszelkich innych”. Zdarza się nieraz, że istotnie ten ktoś po obejrzeniu wystawy uchwyci tak dalece charakter twórczości artysty, że później każdy jego obraz powita jak coś znajomego, choć nie potrafi jasno określić, dlaczego tak jest.
W zastosowaniu do takich i wielu innych faktów z życia codziennego można mówić o występowaniu w umysłach pewnych osób pojęć jasnych lecz niewyraźnych psa, kota, człowieka danej rasy, obrazu danego malarza itp.”
- Udział sądów w tworzeniu pojęć. „Obserwacja takich faktów w życiu codziennym, mimo ich jaskrawości, nie pozwala na możność bezapelacyjnego stwierdzenia, czy rzeczywiście mamy tu do czynienia z pojęciami nie tylko występującymi, lecz i utworzonymi bez udziału sądów (świadomych), orzekających o warunkach przynależności do danej klasy obiektów.
W większości takich wypadków mamy do czynienia z pojęciami utworzonymi dawno, nieraz we wczesnem dzieciństwie (jak np. pojęcia psa, kota). Być może, że na wytworzenie się takich pojęć wpływały wydawane (względnie przedstawiane) sądy orzekające coś o wszystkich psach czy kotach. Sądy te później mogły ulec zapomnieniu lub przynajmniej usunąć się z centrum pola świadomości. W innych za to wypadkach, podobnych do zdobywania umiejętności wyczucia swoistego charakteru obrazów danego pędzla, naukową obserwację przebiegu tworzenia się takich jasnych lecz niewyraźnych pojęć uniemożliwia fakt, że zazwyczaj tyczą się one pojęć, których definicje powszechnie nie są znane. Najlepsi znawcy sztuki nie potrafią nieraz wyjaśnić tego, na czym polega indywidualne piętno twórcy, sprawiające to, że obrazy jego różnią się tak bardzo od wszelkich innych, zachęcają jednak otoczenie do przekonania się o tym naocznie. Podobnie nie umiemy wyjaśnić ogólnikowych określeń, jak np.: marzycielskie spojrzenie, ujmujący uśmiech, wyraz twarzy uczonego itp. – choć nieraz zdajemy sobie jasno sprawę z tego, kiedy i jakich osobników tyczyć się mogą dane określenia, i chętnie zachęcamy innych do stwierdzeń podobnych.”
„Trudno w takich warunkach stwierdzić, czy i jakie sądy, istotne dla tworzenia się pojęć jasnych lecz niewyraźnych, przeżywamy – i czy niemożność podania definicji pojęcia nie jest może jedynie wyrazem nieumiejętności ubrania przeżywanych sądów w szatę słowną.”
BIBLIOGRAFIA
A. Wykazy prac:
Bp.
B. Bibliografia podmiotowa:
1. Teksty naukowe:
1.1. Książki własne:
• 1947k – Badania charakterologiczne. Studium psychologiczne. G., NIR, ss. 22. • 1951k (z: Janusz Skoszkiewicz) – Najnowsze metody połowu ryb w ZSRR. Ga., WMor, ss. 96.
1.2. Książki (współ)redagowane:
Bp.
1.3. Zbiory tekstów własnych:
Bp.
1.4. Artykuły:
• 1935 – W sprawie tworzenia się tzw. pojęć jasnych lecz niewyraźnych. KP t. VII s. 393–470. • 1957 – Zadania psychologii w praktyce. Z Krajowej Narady Psychologów. SZdr r. IX nr 8 s. 3.
2. Publicystyka:
Bp.
3. Teksty literackie:
Bp.
4. Przekłady:
Bp.
C. Bibliografia przedmiotowa:
Bp.
