Miejsce w SLW: uczeń Kazimierza Sośnickiego.

Obszary badań: pedagogika (w szczególności – teoria procesu dydaktycznego) i jej historia, andragogika.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 3.04.1904. Berlin.

Data i miejsce śmierci: 20.08.1984. Gdańsk-Wrzeszcz.

Rodzice: Piotr i Gertruda Katarzyna z d. Chrzanowska.

Matura: Seminarium Nauczycielskie w Koźminie Wielkopolskim (1922).

Studia: Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg (1928–1932), Państwowy Instytut Nauczycielski (1932–1934), UW (1938–1939), UT (1946–1948).

Magisterium: Badania nad nauczycielem z zastosowaniem inwentarza osobowości Bernreutera. 20.05.1948. UT. Kazimierz Sośnicki.

Doktorat: Wpływ wojny na psychikę dzieci i młodzieży. 2.06.1950. UT. Kazimierz Sośnicki.

Habilitacja (docentura): 28.03.1957 (CKK).

Profesura: 19.05.1965/23.09.1971.

Dydaktyka: Szkoła powszechna w Bydgoszczy (1924–1926, 1934–1939), Szkoły Związku Polaków w Niemczech w Ludwigshafen i Mennheim (1928–1930), Państwowe LP w Bydgoszczy (1945–1954), WSP w Gdańsku (1954–1974), UT (1958–1968), UG (1970–1974).

Varia: Uczestnik Kampanii Wrześniowej 1939. AL w Berlinie (1944–1945). Jako rok uzyskania profesury nadzwyczajnej podaje się czasem: 1961. Odznaczony KKawOPR (27.11.1954) i KOfOPR.

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Bandura zajmował się m.in. zagadnieniem kształcenia inteligencji i woli oraz zagadnieniem autorytetu pedagoga.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Kształcenie woli. Wola jest zdolnością opanowywania swojego „ciała” oraz swoich „myśli i uczuć” – a więc swojego postępowania oraz swoich przeżyć psychicznych.

„Poprzednikiem woli jest inteligencja.” Człowiek inteligentny to taki, który potrafi na podstawie doświadczenia codziennego sformułować prawidła kierujące jego postępowaniem i przeżyciami psychicznymi. Przestrzeganie odpowiednich prawideł umożliwia osiągnięcie stanu, w którym postępowanie będzie uporządkowane, przeżycia – ustabilizowane (wolne od spontanicznej zmienności), a same akty woli – stanowcze i podejmowane z właściwą dla danej sytuacji szybkością.

Ze względu na rolę, którą odgrywa inteligencja w procesie kształcenia woli, jednym z głównych zadań szkoły powinno być właśnie kształcenie inteligencji.

• Język a poznanie. Interwencja językowa nauczyciela w procesy poznawcze uczniów wydatnie zwiększa jakość tych procesów. Interwencja ta może polegać m.in. na: (a) nazywaniu przedmiotów obserwowanych, ich cech istotnych oraz relacji do innych przedmiotów; (b) stawianiu uporządkowanych pytań ukierunkowujących uwagę ucznia na przedmioty obserwowane; (c) łączeniu przedmiotów obserwowanych w grupy za pomocą nazw ogólnych; (d) pobudzaniu do przypominania sobie treści wcześniejszych spostrzeżeń.

Potwierdziły to badania, które wykazały np., że dzieci lepiej rozpoznają przedmioty na rysunku, gdy potrafią te przedmioty nazwać, oraz, ogólnie, że im „warstwa słowna” lekcji jest lepiej przez nauczyciela zorganizowana, tym większa jest koncentracja uczniów na temacie lekcji, a w konsekwencji – tym lepsze jego przyswojenie.

• Autorytet pedagogiczny. Ważnym czynnikiem, wpływającym na sukces procesu kształcenia i wychowania w szkole, jest posiadanie przez nauczyciela autorytetu. Autorytet ten bywa często autorytetem narzuconym uczniom. Korzystanie z takiego autorytetu – zazwyczaj „wywołującego strach” u dziecka – nie da się pogodzić z ważnym celem wychowania szkolnego, a mianowicie z wyrobieniem u dziecka poczucia i potrzeby wolności oraz umiejętności odróżniania wolności od samowoli.

Dlatego dobry pedagog powinien dążyć do tego, aby autorytet „narzucony” dzieciom zastąpić autorytetem „uznanym” przez nie.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1947^k – Szkoła uspołeczniona. Bdg., SKN, ss. 122. • 1956^k – Poglądy pedagogiczne Stanisława Staszica. W., NK, ss. 92. • 1963^k – Zagadnienie błędów uczniowskich. W., PZWS, ss. 114. • 1968^k – Trudności w procesie uczenia się. W., PZWS, ss. 152. 1970². • 1972^k – O procesie uczenia się. W., PZWS, ss. 206. • 1974a^k – Uczniowie zdolni i kierowanie ich kształceniem. W., NK, ss. 114. Przekł. rum.: Elevii dotaţi şi dirijarea instruirii lor. Bc. 1978, EDP, ss. 108. • 1974b^k – Wybrane problemy studiów dla pracujących. W., PWN, ss. 160. • 2004^k – Wpływ wojny na psychikę dzieci i młodzieży. Tr., WUMK, ss. 120.

1.2. Książki (współ)redagowane

• 1977^r – Prof. dr Kazimierz Sośnicki. Materiały na sesję naukową. Gd., GTN, ss. 58.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły

• 1924 – Kilka dalszych słów o nauce pisowni. PS r. III z. 19 s. 380–382. • 1927a – Harcerstwo systemem samowychowania. PS r. VI z. 12 s. 552–554. • 1927b – Jak wprawić dzieci do logicznego myślenia. PS r. VI nr 6 s. 227–237. • 1928a – Jakie mamy dać ideały naszej młodzieży wychowującej się w niepodległej Polsce. PS r. VII z. 12 s. 401–406. • 1928b – Nauczanie historii w duchu pojednania narodów. PS r. VII z. 20 s. 761–765. • 1928c – O kształceniu woli. NG r. IV nr 3 s. 43–49, nr 4 s. 61–63. • 1928d – Problem nauczania historii na podstawie zdań uczniowskich. PS r. VII z. 8 s. 251–267. • 1929a – Idea współpracy narodowej w szkole polskiej. PS r. VIII z. 10 s. 369–376. • 1929b – Regionalizm w szkole. PS r. VIII z. 14 s. 513–521. • 1930a – Braki naszej literatury dziecięcej. PS r. IX z. 20 s. 784–789. • 1930b – O rozwoju mowy. PS r. IX nr 6 s. 227–229. • 1930d – Rola uczuć w wychowaniu i nauczaniu. PS r. IX z. 9 s. 321–329. • 1930e – Współczesne kierunki pedagogiczne. PS r. IX z. 16 s. 593–603, z. 17 s. 645–653. • 1931a – Film jako pomoc naukowa. RuPed (K.) r. XVIII (XX) nr 3 s. 125–128. • 1931b – Lektura na usługach nauczania historii. PS r. X z. 15 s. 564–567. • 1931c – Pedagogika antropozoficzna Steinera. PS r. X z. 18 s. 649–653. • 1931d – Współczesne kierunki nauczania historii. PS r. X z. 6 s. 213–219. • 1932a – Nauczyciel-wychowawca w pedagogice antropozoficznej. O r. XII nr 3 s. 85–89, nr 4 s. 122–126. • 1932b – Pedagogika antropozoficzna Steinera. RuPed (K.) r. XIX (XXI) nr 8 s. 233–236, nr 9 s. 257–263. • 1932c – Rola czasopisma w życiu nauczyciela. PS r. XI z. 1–2 s. 19–21. • 1932d – Szkoła pracy w ujęciu Kerschensteinera. PS r. XI z. 9 s. 282–286. • 1933 – Rola podań i baśni historycznych w życiu dziecka. PS r. XII z. 19 s. 673–677. • 1934a – Niemieckie encyklopedie pedagogiczne o szkolnictwie polskim. PS r. XIII z. 12 s. 575–578. • 1934b – Znaczenie zjawisk ejdetycznych dla praktyki szkolnej. PS r. XIII z. 6 s. 229–237. • 1935a – Czynniki wychowania estetycznego. PS r. XIV z. 15 s. 695–710. • 1935b – Klasa jako grupa społeczna. PS r. XIV z. 8 s. 344–351. • 1935c – Psychologia w szkole. PS r. XIV z. 14 s. 684–685. • 1935d – Trudności współpracy szkoły z domem (głos w dyskusji). PS r. XIV z. 3 s. 90–92. • 1936a – Dziecko rodziców bezrobotnych w świetle psychologii indywidualnej Adlera. PS r. XV z. 6 s. 177–183. • 1936 b– Jak badać za pomocą testów wyniki nauczania historii. PS r. XV z. 12 s. 499–500. • 1936c – Poczucie czasu u dzieci w wieku od 7 do 9 lat. KP VIII s. 151–184. • 1937a – Sprawozdanie z VI Międzynarodowej Konferencji Oświecenia Publicznego w Genewie. PS r. XVI z. 20 s. 796. • 1937b – Stanowisko szkoły powszechnej wobec sztuki ludowej. PS r. XVI z. 5 s. 63–168. • 1937c – Stefan Baley. Osobowość twórcza Żeromskiego (rec.). PS r. XVI z. 3 s. 115–116. • 1937d – Szkoła wiejska. PS r. XVI z. 4 s. 119–124. • 1937–1938 – Dojrzałość szkolna dziecka a jego postępy w I roku nauczania. RuPed (K.) r. XXVII nr 6–10 s. 63–74. • 1939a – Najciekawsza książka pedagogiczna roku 1938. PS r. XVIII z. 4 s. 114–115. • 1939b – O badaniach pedeutologicznych i ich znaczeniu. Ped r. I nr 1 s. 16–21. • 1939c – Sprawy pedagogiczne za granicą. PS r. XVIII z. 1–2 s. 69–71, z. 7 s. 252–253, z. 10 s. 342–343. • 1939d – Wpływ tradycji na świadomość dziecka. PS r. XVIII z. 12 s. 385–387. • 1948a – Marzenia senne jeńców wojennych. KP XIV z. 3–4 s. 1–42. • 1948b – O fazach zastoju w procesie uczenia się. ŻSzk r. III nr 11 s. 440–457. • 1949 – Pobudki skłaniające dzieci i młodzież do czytania. T r. V nr 11 s. 91–98. • 1955 – O kształceniu pojęć historycznych w szkole podstawowej. HNK r. III nr 6 s. 27–33. • 1958 – Trudności wychowawcze. KPed r. III nr 4 s. 169–183. • 1959a – Przyczyny niepowodzeń szkolnych. KPed r. IV nr 3 s. 163–180. • 1959b – Typy nauczycieli. ŻSzk r. XIV nr 11 s. 24–29. • 1961 – Rozwój badań nad nauczycielem. Ch r. V nr 2 s. 164–178. • 1962a – Z badań nad motywacją etyczną dzieci szkolnych. KPed r. VII nr 1 s. 163–175. • 1962b – Z badań nad pojęciami etycznymi dzieci szkolnych. GZH r. V nr 8–10 s. 231–259. Przekł. franc.: Formation des notions morales chez les élèves. SPE v. I (1964) nr 1 s. 9–27. • 1964a – Efektywność studiów zaocznych. KS t. VIII nr 1 s. 159–164. • 1964b – Przegląd współczesnych zagadnień pedeutologicznych. RuPed (W.) r VI nr 4 s. 94–104. • 1964c – Z zagadnień dokształcania i doskonalenia nauczycieli. W: [Korniszewski 1964^r], s. 323–335. • 1966a – Próby łączenia teorii z praktyką w nauczaniu różnych przedmiotów. LRP t. II s. 219–228. • 1966b – Telewizja i jej wpływ na podniesienie wyników nauczania. KPed (W.) r. XI nr 2 s. 149–164. • 1966c – Z zagadnień kształcenia nauczycieli. RuPed (W.) r. VIII nr 2 s. 144–151. • 1967a – Kształcenie nauczycieli w Polsce na tle innych krajów. NW r. III nr 5. s. 95–105. • 1967b – Stosunek współczesnych nauczycieli do zawodu. RuPed (W.) r. IX nr 3 s. 365–369. • 1969a – Skuteczność pracy nauczyciela. RuPed (W.) r. XI nr 5 s. 537–544. Toż w: [Wołoszyn 1978^r], s. 277–292. • 1969b – Uświadamianie uczniom celów lekcji. KPed r. XIV nr 2 s. 175–183. • 1970 – Wpływ telewizji na podniesienie wyników nauczania. SPed t. XX s. 309–313. • 1971 – Przyswajanie technik uczenia się w klasie szkolnej. SPed t. XXII s. 209–219. • 1972 – Prognostyczne spojrzenie na zawód nauczycielski. RuPed (W.) r. XIV nr 3 s. 253–260. • 1973a – Rola słowa w procesie nauczania i uczenia się. SPed t. XXVIII s. 55–62. • 1973b – Z badań nad stylem pracy nauczyciela. RuPed (W.) r. XV nr 2 s. 211–216. • 1978 – Kryzys szkoły zachodniej i próby nowej teorii szkoły. KPed t. XXIII nr 1 s. 115–126.

2. Publicystyka:

• 1926^p – Precz z utartym szablonem! PS r. V z. 20 s. 585–586. • 1932^p – „Przylądek dobrej nadziei”. PS r. XI z. 12 s. 401–407. • 1938a^p – Czy kryzys nowego wychowania? PS r. XVII z. 13 s. 481–485, z. 14 s. 520–524. • 1938b^p – Poznajmy Polaków za granicą. PS r. XVII z. 10 s. 383–385.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■  Chmielewski, Witold Jan: • 2006 – Ludwik Bandura (1904–1984). PHO r. XLIX nr 1–2 s. 157–160. ■ Kawula, Stanisław: • 2004 – Moja pamięć o profesorze Ludwiku Bandurze w setną rocznicę urodzin (1904–1984). RuPed (W.) r. LXVI nr 3–4 s. 61–66. ■ Rutkowiak, Joanna: • 1984 – O dorobku naukowym profesora Ludwika Bandury. RuPed (W.) r. XVI nr 1 s. 134–138. ■ Szabała, Henryk & Leszczyński, Andrzej Cezary: • 1992 – O nauczycielu nauczycieli czyli wspomnienie o profesorze Ludwiku Bandurze. GRK nr 14 s. 56–68. ■ Sztobryn, Sławomir: • 2004 – Ludwik Bandura i Kazimier Sośnicki jako historycy myśli pedagogicznej. Analiza międzywojennej twórczości pedagogicznej. W: [Grzybowski (red.) 2004], s. 337–346. ■ Wołoszyn, Stefan: • 1985 – Ludwik Bandura. KPed t. XXX nr 1 s. 153–156. ■ Grzybowski, Romuald: • 2004 – Profesor Ludwik Bandura. Dydaktyk, pedagog. W: [Rodziewicz, Rzedzicka i Zalewska (red.) 2004], s. 12–14.