Miejsce w SLW: uczennica Władysława Witwickiego.
Obszary badań: psychologia.
Koncepcje: dokładna znajomość przyczyn uprzedzeń (rasowych) jako sposób zapobiegania zbrodni ludobójstwa.
BIOGRAFIA
Data i miejsce urodzenia: 2.10.1902. Warszawa.
Data i miejsce śmierci: 3.08.1986. São Paulo (Brazylia).
Rodzice: Jerzy i Maria Felicja Walentyna z d. Toeplitz.
Matura: Gimnazjum Klementyny Hoffmanowej w Warszawie (1920).
Studia: UW (1921–1924).
Magisterium: Analiza psychologiczna strachu. 8.02.1927. UW. Władysław Witwicki.
Staż: Friedrich-Wilhelms-Universität Berlin (1927–1928).
Doktorat: Badania nad psychologiczną zasadą sprzeczności. 4.12.1933. UW. Władysław Witwicki.
Dydaktyka: Escola Livre de Sociologia e Política w São Paulo (1937–1940), Pontifícia Universidade Católica de São Paulo (1952–1973).
Varia: Używała też nazwisk: Ginsberg, Meyer-Ginsbergowa i Meyer Ginsberg. Zmieniła wyznanie mojżeszowe na rz.-kat. W 1936 wyemigrowała do Brazylii (naturalizowana w 1950). 29.09.1939 w São Paulo wraz z mężem powołała do życia Komitet ds. Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, który za pośrednictwem Brazylijskiego Czerwonego Krzyża przekazywał przez całą II Wojnę Światową leki, ubrania i pieniądze do dyspozycji PCK. Uważana jest za pionierkę badań psychologicznych w Ameryce Południowej.
IDEE, PROBLEMY, REZULTATY
Ogólna charakterystyka dorobku naukowego
We wczesnym okresie twórczości Ginsbergowa zajmowała się psychologiczną zasadą niesprzeczności, ustalając warunki, pod jakimi ludzie gotowi są tę zasadę łamać, czyli uznawać zarazem dwa zdania sprzeczne.
Po II Wojnie Światowej Ginsbergowa badała głównie stosunki etniczno-rasowe w Brazylii wśród białych, czarnych i mulatów. Badania te przeprowadzała za pomocą testów psychologicznych, m.in. testów Rorschacha i Holzmana, ale i opracowanych przez siebie, w dużych grupach szkolnych i uniwersyteckich. Przynależność do grup etniczno-rasowych była w tych badaniach ustalana nie za pomocą kryterium autodeklaracji badanych, lecz za pomocą kryterium zewnętrznego wyglądu (koloru skóry, oczu i włosów, proporcji w budowie ciała, indeksu cefalicznego itp.).
Podczas badań wyszły na jaw ich niedostatki metodologiczne, wynikające z braku precyzji terminologicznej stosowanych testów, z trudności wyselekcjonowania reprezentatywnych populacji (w niektórych typach szkół, np. w szkołach prywatnych, populacja białych była zwykle nadreprezentowana), oraz z tego, że dobrane zmienne zależne występowały w rzeczywistości w splocie nieustalonych związków z innymi zmiennymi (np. podziały rasowo-etniczne interferowały z podziałami klasowymi lub grupowo-sąsiedzkimi). Mając świadomość tych ograniczeń metodologicznych, swoje wnioski Ginsbergowa formułowała bardzo ostrożnie i z licznymi zastrzeżeniami.
Wybrane kwestie szczegółowe
- Rasa a uprzedzenia rasowo-etniczne. W wyniku badań okazało się m.in., że w okresie powojennym:
(1) Uprzedzenia rasowo-etniczne objawiały się na ogół nie w postawach otwarcie wrogich (wrogość nie była deklarowana przez badanych), lecz w preferencjach towarzyskich: badani dobierali sobie przyjaciół częściej w swojej grupie rasowo-etnicznej. Jeśli chodzi o wybór przyjaciół przez czarnych i mulatów z innych niż własne grup etniczno-rasowych, to w obu wypadkach preferowani był biali.
(2) Liczba postaw nacechowanych uprzedzeniem i jego siła uprzedzeń były wprost proporcjonalne do stopnia zamożności i usytuowania społecznego warstwy, z której pochodzili badani (uprzedzenia były najsilniejsze w obrębie najwyższych warstw społecznych).
- Źródła różnic behawioralnych i psychicznych. Badania ujawniły różnice w umysłowości między przedstawicielami różnych ras zamieszkujących Brazylię: u białych przeważała umysłowość „teoretyczna”, a u pozostałych – umysłowość „praktyczna”.
Badania nie ujawniły natomiast istnienia różnic behawioralnych (fenotypicznych), i psychicznych (poza wspomnianymi różnicami intelektualnymi) związanych z rasą. Źródłem tych różnic były na ogół:
(a) warunki ekonomiczne (np. średnie wyniki testów u uczniów czarnych i mulatów z dużych miast były wyższe niż wyniki testów u uczniów białych z małych miejscowości);
(b) środowisko edukacyjne (np. uczniowie z renomowanych szkół prywatnych – bez względu na pochodzenie rasowo-etniczne – mieli wyniki wyższe niż uczniowie z przeciętnych szkół publicznych);
(c) czynniki historyczne i kulturowe (potwierdziły to badania na populacjach studentów brazylijskich, polskich i japońskich, które wykazały, że większe podobieństwo zachowań pierwszych i drugich ma źródło prawdopodobnie w podobieństwie tradycji – w tym wypadku katolickiej).
BIBLIOGRAFIA
A. Wykazy prac:
Bp.
B. Bibliografia podmiotowa:
1. Teksty naukowe:
1.1. Książki własne:
• 1964k – Um estudo psicológico de imigrantes e migrantes. SoP., PUC, ss. 282.
1.2. Książki (współ)redagowane:
Bp.
1.3. Zbiory tekstów własnych:
• 1978z – Um estudo inter e intracultural: atitudes e personalidade de universitários. SoP., CM, ss. 198.
1.4. Artykuły:
• 1933 – Wrażenia z wizyty w National Institute of Industrial Psychology w Londynie. Ps t. VI nr 4 s. 209–221. • 1934 – Paul von Schiller, Wirkung des Umfelds auf motorische Leistungen. (rec.). Ps t. VIII z. 4 s. 221–224. • 1934–1935 – Journal de Psychologie normale et patologique. Vol. XXXI nr 1–2 (spr.). PAP r. VII nr 2 s. 172–174. • 1935 – Badania nad psychologiczną zasadą sprzeczności. KP t. VII s. 341–392. • 1947a – Aplicação do Psicodiagnóstico de Rorschach a Índios Kaingang. RMP v. I s. 75–106. • 1947b – Escolha do companheiro de carteira. Resultado de um inquérito entre escolares baianos. Pse v. I nr 3 s. 3–17. • 1947c – Métodos projetivos. BB v. X s. 95–105. • 1950a – Um estudo de 100 jovens baianos, com o Teste de Rorschach. RN v. XIII nr 1 s. 1–50. • 1950b – Um inquérito sobre as atitudes de estudantes baianos em relação a diversos grupos nacionais e raciais. BdP v. I nr 4 s. 10–15. • 1951 – Comparação entre os resultados de um teste de nível mental aplicado em diferentes grupos étnicos e sociais. ABP a. III nr 4 27–44. • 1953a – Estudo comparativo dos interesses de adolescentes de diferentes meios sociais. ABP v. V nr 4 s. 7–31. • 1953b – Psicologia diferencial. W: [Klineberg (red.) 1953], s. 204–237. • 1955 – Pesquisas sobre as atitudes de um grupo de escolares de São Paulo em relação às crianças de cor. W: [Bastide i Fernandes (red.) 1955], s. 311–361. • 1973 – Um estudo comparativo de aspirações culturais e profissionais em estudantes brasileiros de diferentes origens étnicas. RPNP v. XIX nr 1–4 s. 74–98. Przekł. ang.: A Comparison of Personality Indicators across three Cultural Groups. RInP v. VIII (1974) nr 1–2 s. 87–92. • 1978a – Aculturação e adaptação – nisseis, japoneses e outros brasileiros. W: [Ginsbergowa 1978z], s. 147–160. • 1978b – Estudos intraculturais. W: [Ginsbergowa 1978z], s. 134–146. • 1978c – Proposição do problema e descrição da pesquisa. W: [Ginsbergowa 1978z], s. 3–13.
2. Publicystyka:
Bp.
3. Teksty literackie:
Bp.
4. Przekłady:
Bp.
C. Bibliografia przedmiotowa:
■ Cunha, Renata Rocha Tsuji da & Santos, Alessandro Oliveira dos: • 2014 – Aniela Meyer Ginsberg e os estudos de raça/etnia e intercultur no Brasil. PUSP v. XXV nr 3 s. 317–329. ■ Forghieri, Yolanta Cintrão: • 2014 – Aniela Meyer Ginsberg (*02.10.1902 – +3.08.1986) inolvidável pesquisadora, antecessora da Cad. no 11. BAPP v. XXXI nr 81 s. 351–357. ■ Maio, Marcos Chor: • 2015 – Medindo o preconceito racial no Brasil: Aniela Ginsberg e o estudo das atitudes raciais. RLPF, v. XVIII nr 4 s. 728–742, 431.
