Miejsce w SLW: uczeń Tadeusza Kotarbińskiego.
Obszary badań: historia filozofii, pogranicze ekonomii i socjologii.
BIOGRAFIA
Data i miejsce urodzenia: 12/13.02.1880. Model k. Płocka.
Data i miejsce śmierci: 1943. Getto Warszawskie.
Rodzice: Juliusz i Dorota z d. Pacanowska.
Matura: Gimnazjum Męskie w Lublinie (1899).
Studia: PW (?–1905), PL (1905–1907), UW (1915–1925).
Doktorat: Pojęcie idei u Locke’a. 11.12.1925. UW. Tadeusz Kotarbiński.
Varia: Używał też nazwiska: Glücksman.
IDEE, PROBLEMY, REZULTATY
Ogólna charakterystyka dorobku naukowego
Głównymi obszarami zainteresowań Gliksmana były zagadnienia ubezpieczeń społecznych oraz struktura zawodowa polskich Żydów. Na marginesie badania tych zagadnień Gliksman analizował kwestie metodologiczne, m.in. wartość poznania intuicyjnego (rozumianego jako poznanie niedyskursywne) oraz kwestie socjologiczne, m.in. rolę doktryn społecznych w kształtowaniu polityki ubezpieczeniowej.
Wybrane kwestie szczegółowe
- Poznanie intuicyjne. Kiedy się mówi o poznaniu intuicyjnym, należy odróżniać akt intuicji i rezultaty jej zastosowania.
Intuicja jako akt pozwala „wejść wewnątrz badanego przedmiotu, drogą sympatii intelektualnej zlać się z nim w poznaniu”. Jest to więc poznanie bezwzględne. Jego przeciwieństwem jest poznanie pojęciowe. Rezultatem aktu intuicji jest „to, co jest w przedmiotach indywidualnego (bez względu na stosunek do innych przedmiotów)”.
„Stosowanie intuicyjnej metody poznania opiera się na założeniu, że metoda dyskursywna jest dla pewnych celów niedostateczna, i że cele te można osiągnąć drogą intuicji”. Metoda dyskurywna umożliwia poznanie „świata fizycznego”. Natomiast metoda intuicyjna jest jedynym sposobem poznania „życia” praktycznego. „Jako metoda ma na celu wskazanie drogi do właściwego czynu; jako zrealizowane poznanie jest poznaniem zagadnień historiozoficznych, których rozwiązanie wskazuje misję historycznego narodu”.
Są trze warunki przeżycia intuicji: (1) „uwolnienie ducha od doktryn”; (2) nastawienie się na „działanie”; (3) gotowość do ofiary (cierpienia).
- Liberalizm i etatyzm. Istnieją dwie skrajne doktryny w sprawie roli władzy państwowej w społeczeństwie: liberalizm i etatyzm. Przez „liberalizm” rozumie się doktrynę, która pozwala obywatelom realizować swoje cele „bez interwencji czynników obcych, a przede wszystkim władz państwowych”. Przez „etatyzm” zaś – doktrynę, zgodnie którą cele obywateli realizowane są „przy daleko idącej interwencji” władz państwowych. Zwolennicy liberalizmu wychodzą z założenia, że „interesy indywidualne” wytworzą same przez się „takie formy organizacji, które w praktyce okażą się najbardziej celowe”. Zwolennicy etatyzmu wierzą w „możność regulowania życia w jego szczegółach drobiazgowo opracowanymi przepisami”.
Z liberalizmem łączą się zwykle „zasada decentralizacji” i „tendencje indywidualistyczne”; z etatyzmem – „zasada koncentracji” i „tendencje kolektywistyczne”. Różnicę między indywidualizmem i kolektywizmem łatwo jest pokazać na przykładzie ubezpieczeń społecznych. „Zasada indywidualizmu wymaga, żeby osoba ubezpieczona płaciła za ubezpieczenie odpowiednio do ryzyka, jakie przedstawia, a pomoc otrzymywała odpowiednio do wnoszonych opłat. Zasada kolektywizmu wymaga, żeby opłaty wnoszone były według możności osoby ubezpieczonej, a pomoc udzielana według jej potrzeb”.
BIBLIOGRAFIA
A. Wykazy prac:
Bp.
B. Bibliografia podmiotowa:
1. Teksty naukowe:
1.1. Książki własne:
• 1923k – Domy ludowe. Ich organizacja i znaczenie dla rozwoju kultury ludowej. W., WPU, ss. 74. • 1930k (z: Władysław Bortkiewicz, Jerzy Kurnatowski, Jerzy Sprawa-Neyman i Wiktor Staniewski) – Zastosowanie ubezpieczeń na życie do zagadnienia nadmiernego podziału gruntów. W., WMRR, ss. 172. • 1933k – Ubezpieczenia społeczne. W., KFH, ss. 4+148.
1.2. Książki (współ)redagowane:
Bp.
1.3. Zbiory tekstów własnych:
Bp.
1.4. Artykuły:
• 1928 – Intuicjonizm Mickiewicza. RL r. III nr 3 s. 65–72. • 1929 – „Czynni” i „bierni” wśród ludności żydowskiej w Polsce. SN r. III nr 5 s. 610–617. • 1930a – Pożary budynków w województwach centralnych (z wyjątkiem m.st. Warszawy), wschodnich i południowych w 1926 i 1927 r. KSt t. VII z. 2 s. 938–992. • 1930b – Struktura społeczna ludności żydowskiej w Polsce. SN r. IV, nr 2 s. 200–228. • 1930c – Struktura zawodowa ludności żydowskiej w Polsce. SN r. IV nr 1 s. 44–57. • 1933a – Problematyka ubezpieczeń społecznych. WŻ r. VIII z. 4 s. 302–311. • 1933b – Strona społeczna przymusowego ubezpieczenia klas pracujących. WŻ r. VIII nr 7 s. 546–552. • 1934a – Fakt socjalny w teorii Wiesego. WŻ r. IX nr 8–9 s. 669–672. • 1934b – Podstawy ideowe polskich ubezpieczeń społecznych. RPES r. XIV z. s. 109–124. • 1934c – Ubezpieczenia społeczne w oświetleniu socjologicznym. WŻ r. IX nr 4 s. 293–299. • 1935 – Strona gospodarcza ubezpieczeń społecznych. WŻ r. X nr 1 s. 80–85. • 1936a – Drogi i manowce ubezpieczeń społecznych w Polsce. Dr r. XV z. 1. s. 9–25. • 1936b – Ewolucja ubezpieczeń społecznych w Polsce od 1919 do1935 r. RPES r. XVI z. 3 s. 234–242.
2. Publicystyka:
Bp.
3. Teksty literackie:
Bp.
4. Przekłady:
Bp.
C. Bibliografia przedmiotowa:
Bp.
