Miejsce w SLW: uczennica Tadeusza Kotarbińskiego.

Obszary badań: historia filozofii, socjologia.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 13.05.1918. Gardzienice k. Lublina.

Data i miejsce śmierci: 26.09.1996. Londyn (Wielka Brytania).

Rodzice: Jan i Stanisława z d. Miłkowska.

Matura: Gimnazjum Wandy z Posseltów Szachtmajerowej w Warszawie (1936).

Studia: UW (1936–1941, po 1939 podziemny).

Magisterium: Filozofia J.M. Guyau (?), Filozofia pełni życia J.M. Guyau (?). 12.05.1941. UW (podziemny). Tadeusz Kotarbiński.

Doktorat: Values in Crisis Situation. 29.10.1957. Columbia University (NY). Theodore Abel.

Profesura: 1965 (prof. nadzw. w Albany) / 1967 (prof. zw. w Albany).

Dydaktyka: Columbia University (1947–1949), University of Chicago (1950–1951, 1954), Atlanta University (1952–1953), Talladega College w Alabamie (1953–1954), New York University (1955–1956), Sacramento State College (1963–1964), University at Albany (1965–1985), PUNA w Londynie (1985–1993…?).

Varia: Żona Jana Gralewskiego. Członkini AK, uczestniczka Powstania Warszawskiego 1944. Używała pseud.: Anna Przeniewska, wiewiórka. Wyemigrowała do USA (1946). Pod koniec życia (1985) przeniosła się do Londynu.

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Początkowo Iwańska interesowała się etyką i jej historią; w dojrzałym okresie twórczości zajęła się socjologią i antropologią. Prowadziła m.in. badania nad polską inteligencją w USA, Indianami w Meksyku oraz farmerami amerykańskimi. Na marginesie badań odnotowywała pewne zjawiska ciekawe z filozoficznego punktu widzenia – np. tendencję żargonu urzędniczego do hipostazowania instytucji społecznych. Podkreślała, że postulat pełnego obiektywizmu w socjologii jest nieziszczalnym ideałem.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Obiektywizm w naukach społecznych. „W naukach społecznych bardzo trudno jest o obiektywizm, bo jesteśmy emocjonalnie zaangażowani w badane przez nas zjawiska. Najlepszą gwarancją obiektywizmu jest przyznanie się do naszych różnorodnych i często sprzecznych przekonań: politycznych, społecznych, religijnych.”
• Uniwersalność religii. „Religia jest zjawiskiem uniwersalnym, nie tylko w prymitywnych, ale i w cywilizowanych społeczeństwach: pewne poczucie sakralności zjawisk, postaci, wydarzeń, istnieje wszędzie. Nawet w tych społeczeństwach, które mają ateistyczną ideologię, zaobserwować można takie lub inne emocjonalne ustosunkowanie się ludności do zjawisk niewyjaśnionych, „pozanaturalnych”, tajemniczych.”

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac:

■ Tomicki, Ryszard: 1997 – Prof. dr Alicja Iwańska (1918–1996). EP t. XLI z. 1–2 s. 215–219.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1958^k – Good Fortune. Second Chance Community. Wash., SCW, ss. 42. • 1971^k – Purgatory and Utopia. A Mazahua Indian Village of Mexico. CMA., SPC, ss. 224. 2006. Lon. & NY, Rt – TFL., ss. 224. 2006². NB., TP, ss. 214. • 1977^k – The Truths of Others. An Essay on Nativistic Intellectuals in Mexico. CMA., SPC, ss. 124. • 1981^k – Exiled Governments: Spanish and Polish. An Essay in Political Sociology. CMA., SPC, ss. 130. • 1982^k (z: Jan Gralewski) – Wojenne odcinki. Warszawa 1940–1943. Lon., OPM, ss. 202. 1990. W., OW, ss. 202. • 1993^k – British American Loyalists in Canada and U.S. Southern Confederates in Brazil. Exiles from the United States. Lew., EMP, ss. 162. • 1998^k – Polish Intelligentsia in Nazi Concentration Camps and American Exile. A Study of Values in Crisis Situations. Lew., EMP, ss. 200.

1.2. Książki (współ)redagowane:

• 1992^r – Redefinicje. Lon., PUNO, ss. 60. • 1955^r – Contemporary Poland: Society, Politics, Economy. Chic., UCP, ss. VI+578. • 1990^r – Fale emigracji polskiej. Lon., PUNO, ss. 56.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1948 – Filozofia nauk społecznych [w Stanach Zjednoczonych. 1939–1947]. PF r. XLIV z. 1–3 s. 256–263. • 1963a – New Knowledge. The Impact of School upon Traditional Structure of a Mexican Village. Soc J. XIII H. 2 s. 137–150. • 1963b – Without Love for the Land. W: [Olson (red.) 1963], s. 205–219. • 1964 – The Mexican Indian: Image and Identity. JIAS v. VI nr 4 s. 529–536. • 1965 – The Impact of Agricultural Reform on a Mexican Indian Village. Soc J. XV H. 1 s. 54–67. • 1966 – Division of Labor among Men and Woman in a Mazahua Indian Village of Central Mexico. Soc J. XVI H. 2 s. 173–186. • 1967 – Mazahua Purgatory: Symbol of Permanent Hope. AI v. XXVII nr 1 s. 91–99. • 1977 – Crosses and Souls. W: [Sevilla-Casas (red.) 1977], s. 211–220.

2. Publicystyka:

• 1952^p – Dwa uniwersytety. Kul (Ps.) r. VI nr 5 s. 17–26. • 1992^p – Właśnie tu! Rzecz o dziewiętnastowiecznym Jean Marie Guyau i dwudziestowiecznej sobie samej. Lon., PFK, ss. 162. • 1993^p – Potyczki i przymierza. Pamiętnik 1918–1985. W., GS, ss. 520. • 1995^p – Kobiety z Firmy. Sylwetki pięciu kobiet z AK pracujących w wywiadzie i kontrwywiadzie. Lon., PFK, ss. 122. • 1997^p – Szpitale. Kul (Ps.) r. XLVII rr 4 s. 129–132.

3. Teksty literackie:

• 1935a^l – Dwie maksymy o ostrożności. Serwatulowany wiersz. Słowa o słowach. OkP r. I nr 1 s. 18. • 1935b^l – Na Krywaniu. OkP r. I nr 6 s. 12. • 1937^l – Trotuary. Kam. r. IV nr 8 s. 168. • 1938^l – Wielokąty. W., KFH, ss. 44. • 1938^l – Zdanie logiczne. Kam r. V nr 6 s. 109. • 1939^l – ***. Kam. r. VI nr 7 s. 125. • 1958^l – 21 wierszy. Chic., n.a., ss. 50. • 1968^l – Świat przetłumaczony. Ps, IL, ss. 240. • 1980^l – Karnawały. Lon., OPiM, ss. 112. • 1983^l – Ucieczki. Lon., PFK, ss. 178. • 1987^l – Niezdemobilizowani. Poznań–Warszawa 1945–1946. W., WGł, ss. 102. 1988. Lon., PFK, ss. 132. • 1988^l – Baśń amerykańska. Lon., WAn, ss. 68. • 1991^l – Niektóre. Lon., PFK, ss. 36. • 1996^l – Tylko trzynaście. Wojenne opowiadania. Lon., OPM, ss. 164.

4. Przekłady:

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■ Hiż, Danuta: • 1997 – Wspomnienie o Alicji Iwańskiej. Kul (Ps.) nr 4 s. 123–128. ■ Hładkiewicz, Wiesław: • 1999 – W kręgu socjologii i literatury. O twórczości Alicji Iwańskiej. W: [Judyccy (red.) 1999], s. 83–89. ■ Iwaszkiewicz, Jarosław: • 2004 – Alicja Iwańska. W: [Iwaszkiewicz 2004], s. 59–60. • 2008 – Małżeństwo eksperymentalne Alicji Iwańskiej i Jana Gralewskiego. W: [Muszyński i Sikora (red.) 2008], s. 454–465. • 2011 – Tłumaczka świata. Alicji Iwańskiej żywot niepokorny. LM 2(14) nr 1 (15) s. 68–76. ■ Kubica-Heller, Grażyna: • 2014 – Alicja Iwańska. Jej refleksyjna antropologia i etnograficzna proza. W: [Kubica i Majbroda (red.) 2014], s. 297–317. ■ Witter, Wanda: • 1999 – Niezgoda na emigrację. Literacka i naukowa spuścizna Alicji Iwańskiej. W: [Judyccy (red.) 1999], s. 338–342.