Miejsce w SLW: uczeń Kazimierza Sośnickiego.
Obszary badań: psychologia rozwojowa, pedagogika.
BIOGRAFIA
Data i miejsce urodzenia: 30.05.1905. Żaboklik Wielki k. Przasnysza.
Data i miejsce śmierci: 7.10.1983. Warszawa.
Rodzice: Józef i Stefania z d. Komoszewska.
Matura: Bd.
Studia: UW (1924–1928).
Magisterium: Umysłowość dziecka w ujęciu Piageta. 21.10.1930. UP. Kazimierz Sośnicki (lub Stefan Szuman).
Doktorat: Podstawowe pojęcia pedagogiczne w teorii i praktyce. Analiza krytyczna. 8.10.1963. UT. Kazimierz Sośnicki.
Habilitacja: O pełny program i właściwe metody nauczania w szkołach. 6.10.1964. UT.
Dydaktyka: SN i Gimnazjum Pułtuskie (w okresie międzywojennym), UT (1961–1969).
IDEE, PROBLEMY, REZULTATY
Ogólna charakterystyka dorobku naukowego
Głównymi dziedzinami zainteresowań badawczych Korniszewskiego były: psychologia (w szczególności – kwestia rozwoju i funkcji inteligencji), pedagogika (w szczególności – rekonstrukcja jej siatki pojęciowej i racjonalizacja programów nauczania szkolnego), a także historia Polski i historia cywilizacji.
Wybrane kwestie szczegółowe
- Funkcje inteligencji. „Miarą inteligencji jest jej sprawność poznawcza.
Poznawanie jest jedyną funkcją inteligencji, a jedynym jej celem – zdobycie prawdy. Innych celów ona nie posiada. Inteligencja ułatwia wprawdzie realizowanie różnych celów, lecz sama ich ona nie stwarza. Jedynym ich źródłem są różnorakie nasze potrzeby, wyrastające na podłożu wrodzonych lub nabytych tendencji, skłonności i dążeń, które to tendencje, skłonności i dążenia od strony psychologicznej przybierają formę jakichś konkretnych pragnień, chęci, życzeń… Inteligencja, biorąc rzecz ściśle, nie przejawia się ani w zaspokajaniu naszych potrzeb, ani w urzeczywistnieniu jakichkolwiek pragnień, chęci i życzeń, tylko w odkrywaniu i oświetlaniu terenów, na których można każdorazowo zaspokoić potrzeby lub urzeczywistnić pragnienia, chęci, życzenia.”
„Przy pomocy inteligencji poznajemy otaczającą nas rzeczywistość, przez co zdobywamy orientację co do tego, jak należy w danym wypadku postępować, aby osiągnąć cel. Inteligencja przyczynia się do osiągnięcia różnych celów, ale nie na drodze bezpośredniej, tylko na drodze pośredniej, a mianowicie: przez zdobywanie sądów prawdziwych, trafnych przekonań, trafnych intuicji – słowem – przez poznawanie. Jest narzędziem, będącym na usługach różnorodnych naszych pragnień, życzeń, tendencyj.”
- Inteligencja praktyczna i pojęciowa u dzieci.
„Poznawanie odbywa się w dwojaki sposób: bądź przy pomocy intuicji, bądź przy pomocy świadomego rozumowania.
Pierwszy sposób poznawania przysługuje inteligencji intuicyjnej (praktycznej), drugi zaś sposób poznawania przysługuje inteligencji pojęciowej. Pierwszy mówi na podstawie wewnętrznego przekonania, że jest tak a tak i nie myli się, choć nie umiałby wykazać, dlaczego jest tak a tak. Drugi twierdzi, że jest tak a tak, i umie wykazać, dlaczego jest właśnie tak a tak.
Kto poznaje jakąkolwiek rzeczywistość za pośrednictwem inteligencji intuicyjnej, ten potrafi wydać sądy prawdziwe o tej rzeczywistości, mimo że nie potrafi ich w sposób ścisły i publicznie przekonywający uzasadnić. Kto posiada inteligencję pojęciową, ten nie tylko wydaje sądy prawdziwe, lecz także potrafi dowieść ich prawdziwości przez przytoczenie dostatecznych racji.”
U dzieci mamy głównie do czynienia z inteligencją praktyczną. „Dzieci przewidują zupełnie niezależnie od tego, jak wyjaśniają.” Dzięki inteligencji praktycznej często trafnie przewidują, chociaż ich wyjaśnienia są błędne.
Jak wyglądają dziecięce błędne wyjaśnienia – pokazały badania nad sposobem przewidywania tego, jak zachowają się przedmioty położone na powierzchni wody w zależności od tego, czy wydają się dziecku ciężkie, czy też lekkie. „To, co wydaje się być dziecku ciężkim, będzie pływać, bo ma dość sił na to, aby móc pływać. To, co jest według dziecka lekkie, pójdzie na dno, bo jako lekkie nie ma odpowiedniej siły na to, aby móc utrzymać się na powierzchni wody.”
BIBLIOGRAFIA
A. Wykazy prac:
Bp.
B. Bibliografia podmiotowa:
1. Teksty naukowe:
1.1. Książki własne:
• 1938k (z: Janina Maćkowiakowa i Antoni Maćkowiak) – Nauczanie początkowe. Psychologia – dydaktyka, praktyka. W., NK, ss. 258. • 1943ak – Kartki z dziejów cywilizacji. Gen., WKYMCA, ss. 218. • 1943bk – Książka dla wszystkich. Gen., WKYMCA, ss. 428.
1.2. Książki (współ)redagowane:
• 1955r (z: Maria Jakielowa i Daniela Wasiłowska) – Polska bibliografia pedagogiczna 1944–1951. T. I. Nauczanie przedmiotów ogólnokształcących. Cz. 1. Nauczanie przedmiotów humanistycznych. Cz. 2. Nauczanie przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. Cz. 3. Przedmioty artystyczno-techniczne, wychowanie fizyczne. Ww., O, ss. XXXII+250+XXXVI+322+XXX+196. • 1964r – Pedagogika na usługach szkoły. Wybrane zagadnienia. W., PZWS, ss. 336. • 1976r – Bibliografia analityczna polskiego piśmiennictwa pedeutologicznego. T. I. Cz. 1–3. W., IKN, ss. XVI+110+128+108.
1.3. Zbiory tekstów własnych:
Bp.
1.4. Artykuły:
• 1929 – Umysłowość dziecka w ujęciu Piageta. OW r. I z. 4 s. 396–409 z. 5. s. 523–534. • 1930a – Jan Piaget. Mowa i myślenie u dziecka (rec.). RuPed (K.) r. XVII (XIX) nr 5 s. 231–236. • 1930b – Z zagadnień rozwoju inteligencji dziecka. Przyczynek do psychologii inteligencji. RuPed (K.) r. XVII nr 9 s. 391–405, nr 10 s. 433–452. • 1937 – Organizacja nauczania początkowego w świetle psychologii dziecka. W: [Korniszewski, Maćkowiak i Maćkowiakowa 1938k], s. 13–130. • 1938–1939 – O dydaktyce ogólnej i szczegółowej, o literaturze dydaktycznej oraz o nauczaniu dydaktyki. RPed r. XXVIII nr 9–10 s. 336–349. • 1956 – Bibliografia wydawnictw Instytutu Pedagogiki za okres 1950–1955 w układzie systematycznym. NS r. VII nr 2 s. 207–222. • 1963 – Jaka pedagogika jest nam potrzebna. PP r. V nr 2 s. 32–44. • 1969 – Prace z zakresu historii wychowania i historii myśli pedagogicznej opublikowane w Polsce (opr.). PHO r. XIII nr 4 s. 571–600. • 1974 – Organizacja informacji naukowej dla potrzeb nauczycieli i kadr kierowniczych w oświacie. NS r. XXV nr 2 s. 9–12. • 1975 – Koncepcja organizacyjno-programowa działalności dokumentacyjno-informacyjnej w dziedzinie oświaty i nauk pedagogicznych. RuPed (W.) r. XVII nr 4 s. 457–466.
2. Publicystyka:
Bp.
3. Teksty literackie:
Bp.
4. Przekłady:
Bp.
C. Bibliografia przedmiotowa:
Bp.
