Miejsce w SLW: uczeń Władysława Witwickiego.

Obszary badań: psychologia (deskryptywna i eksperymentalna) oraz jej metodologia.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 22.02.1908. Lipnica k. Niewieszy.

Data i miejsce śmierci: 1939/1944. Zaginął w nieustalonych okolicznościach.

Rodzice: Julian i Józefa z d. Kluska.

Matura: Koedukacyjne Gimnazjum Humanistyczne magistratu miasta w Uniejowie (1925).

Studia: UW (1925–1931).

Magisterium: O wielkości wzrokowej przedmiotów. 24.04.1931. UW. Władysław Witwicki (?).

Doktorat: O działaniu poniżeń – czyli jak wpływają na duszę ludzką poniżenia doznane od ludzi. 18.06.1934. UW. Władysław Witwicki.

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

W zakresie psychologii deskryptywnej Kowalski badał, jak akty poniżania wpływają na psychikę człowieka. W ramach badań psychotechnicznych i metodologicznych zajmował się pomiarem dyspozycji psychicznych oraz rolą testów w diagnostyce psychologicznej i w doradztwie zawodowym.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Psychotechnika.

Podstawowe pytania, na które stara się odpowiedzieć psychotechnika, brzmią: „(1) jakie zasadnicze dyspozycje psychiczne odróżniają jednych ludzi od drugich; (2) w jaki sposób wymierzyć stopień danej dyspozycji, właściwy tej a tej osobie; (3) jaka zależność zachodzi między dyspozycjami psychicznymi a zdatnością zawodową”.

Jeśli chodzi o pytanie (3), to, po pierwsze, musimy zdawać sobie sprawę z tego, że „między różnymi wielkościami (zmiennymi) psychologicznymi zależność nie zawsze jest taka prosta, że gdy jedno rośnie – to i drugie zwiększa się lub zmniejsza w tym samym zawsze stosunku. Nierzadko spotykamy zależności ogromnie zawikłane. Skutkiem tego obliczanie korelacyj często nie wykrywa zależności tam, gdzie ona wyraźnie zachodzi – np. przy podzielności uwagi”. Albowiem „korelacja mówi nam właściwie tylko, w jakim stopniu zależność istniejąca między dwiema grupami faktów (między dwiema zmiennymi) zbliża się do funkcji liniowej, czyli do tego, co nazywamy „proporcjonalnością prostą”.”

Po drugie, należy bardzo ostrożnie podchodzić do kwestii, gdzie zaczyna się punkt, w którym stopień określonej dyspozycji psychicznej jest wystarczający do uprawiania z powodzeniem danego zawodu.

„Ślusarzowi wzrok jest potrzebny – ale niekoniecznie sokoli – i kowalowi siła też, ale po co zaraz atlety! Należy więc dbać tylko o to, aby kandydat nie był pod tymi względami upośledzony – i tylko tyle. Tego, co jest już ponad optimum, wymagane w danym zawodzie – przy opiniowaniu o zdatności nie powinno się uwzględniać już w żadnej mierze.”

Uwaga ta dotyczy tym bardziej uznawania za „punkt zdatności zawodowej” posiadania talentu w określonym kierunku. „Gdy mówi się o talentach – to nie należy zapominać, że na ogół niewiele jest takich czynności, które do powodzenia wymagają koniecznie specjalnego talentu wysokiej miary. Większość ludzkich czynności jest na szczęście tego rodzaju, że bardzo wielu może je wykonywać na „dostatecznie” lub nawet „dobrze”.”

• Pomiar i prawo minimum. Dwie podstawowe cechy testów, które mają być używane do pomiaru dyspozycji psychicznych – to: (1) stałość (gdyż test „nie może dawać bardzo różnych wyników przy wielokrotnym stosowaniu do tej samej osoby”); (2) diagnostyczność (test „powinien rzeczywiście wykazywać stopnie tej cechy, którą ma mierzyć”).

„W psychologii – podobnie jak w rolnictwie – istnieje […] pewnego rodzaju prawo minimum. To znaczy: zarówno o urodzaju, jak i o powodzeniu usiłowań decyduje ten czynnik, którego w porównaniu do potrzeb jest najmniej. Gleba może być bardzo dobrze uprawiona i ziarno bez zarzutu – ale brak deszczu może wszystko zabić, bo przy szczupłych opadach one przede wszystkim decydują.”

„Przy wydawaniu ostatecznej oceny psychotechnik musi to prawo minimum uwzględnić i odrzucić wszystkich tych, którzy jakąkolwiek z ważnych dyspozycji posiadają w stopniu mniejszym od wymaganego minimum. Z tego zaś postulatu płynie wniosek, że naprzód trzeba obliczyć stopień każdej z owych badanych dyspozycji. Do tego celu mają właśnie służyć testy. I tylko do tego. Ostateczne opinie nie powinny opierać się na testach bezpośrednio, ale tylko pośrednio.”

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1935^k – O działaniu poniżeń – czyli jak wpływają na duszę ludzką poniżenia doznane od ludzi. P.-W., DKP, ss. 92.

1.2. Książki (współ)redagowane: 

Bp.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1932 – Z badań nad wyćwiczalnością. O korelacji wyniku pierwotnego ze skutkiem ćwiczenia absolutnym i stosunkowym. KP t. III z. 3–4 s. 447–458. • 1935a – Kilka słów w sprawie dyskusji, wywołanej książką dra Biegeleisena: Metody statystyczne w psychologii. Ps r. IX z. 4 s. 253–257. • 1935b – O podstawach psychotechniki. Ps r. IX z. 4 s. 227–252. • 1935c – O zjawisku Purkiniego. Komunikat tymczasowy. KP t. VII s. 301–310. • 1936 – W jakiej mierze korelacja jest stosunkiem przechodnim. KP t. VIII z. 1 s. 111–116.

2. Publicystyka: 

Bp.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa: 

Bp.