Miejsce w SLW: uczeń Tadeusza Kotarbińskiego.

Obszary badań: pedagogika.

Najważniejsze wyniki: analiza systemów i metod nauczania.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 15.10.1899. Rudka k. Mińska Mazowieckiego.

Data i miejsce śmierci: 7.03.1973. Nałęczów.

Rodzice: Wiktor i Marianna z d. Kunce.

Matura: Studium Nauczycielskie w Siennicy (1918).

Studia: PIN (1933–1935), WWP (1935–1939).

Magisterium: O podstawach przestrzennych logiki formalnej. 15.12.1939. WWP. Benedykt Bornstein.

Doktorat: Łączenie teorii z praktyką w nauczaniu. 30.06.1958 (zatwierdzenie przez CKK: 30.10.1958). UW. Tadeusz Kotarbiński.

Habilitacja: System łączenia teorii z praktyką w nauczaniu. 10.10.1961. UW.

Profesura: 28.05.1966/.

Dydaktyka: Szkoła powszechna w Seroczynie k. Siedlec (1918–1922), Szkoła Ćwiczeń i Seminarium Nauczycielskie w Łowiczu (1922–1924), Szkoła Polska w Kurytybie w Brazylii (1924–1933), UMCS (1961–1970).

Varia: Uczestnik Powstania Warszawskiego 1944 (pseudonim: Janczewski). Działacz ZNP. Był zatrudniony w Ministerstwie Oświaty (1946–1970) i w IP (1950–1966?).

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Lech zajmował się m.in. związkami teorii z praktyką w nauczaniu i optymalizacją programów nauczania na różnych poziomach.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Funkcje szkoły ogólnokształcącej. Kształcenie w szkole ogólnokształcącej spełniać powinno dwie funkcje: techniczną i humanistyczną.

Pierwsza funkcja polega na „przygotowywaniu uczniów do działalności praktycznej, na dostarczaniu im wiedzy i wyrabianiu umiejętności posługiwania się nią w działaniu – przewidywaniu zjawisk oraz planowaniu i wykonywania czynności skutecznych”.

Druga funkcja polega na „przekształcaniu samego ucznia: na rozwijaniu jego umysłu i charakteru, przygotowaniu do udziału w życiu kulturowym i społecznym, kształtowaniu naukowego poglądu na świat, przekonań i nawyków moralnych, wyrabianiu aktywnej postawy wobec rzeczywistości”.

• • Myślenie praktyczne i teoretyczne. W działalności poznawczej uczniów mamy do czynienia z dwoma rodzajami myślenia: z myśleniem praktycznym i myśleniem teoretycznym. Myślenie praktyczne opiera się na „wyobrażeniach przedmiotów, zjawisk i czynności nagromadzonych bezpośrednio w praktyce” życia codziennego. Dzięki temu myśleniu tworzą się i przetwarzają schematy wyobrażeniowe rzeczywistości. Obrazy stanowią tutaj element konstytutywny.

Myślenie teoretyczne opiera się na twierdzeniach teorii, a jego wartość zależy od przestrzegania zasad logiki rozumianej jako teoria poprawnego rozumowania. Podstawą są tu procesy abstrakcji i uogólniania, uzupełniane procesem konkretyzacji. Myślenie teoretyczne zmierza do opanowania systemu schematów pojęciowych rzeczywistości. Elementem konstytutywnym jest tutaj język. Właściwa myśleniu praktycznemu poglądowość przekształca się w tzw. poglądowość wtórną: spostrzeżenia przedmiotów zostają zastąpione przez spostrzeżenia lub wyobrażenia modeli tych przedmiotów.

• Wiedza jasna, wyraźna i operatywna. Szkoła powinna dążyć do tego, aby wiedza, przekazywania i przyswajana przez uczniów spełniała trzy warunki: była jasna, wyraźna i operatywna.

Wiedza dotycząca danej dziedziny jest jasna, gdy uczeń umie wskazywać przykłady przedmiotów i zjawisk należących do tej dziedziny oraz występowania w niej określonej prawidłowości.

Wiedza jest wyraźna, gdy uczeń umie „wyszczególnić treść pojęcia: główne właściwości oraz stosunki między elementami przedmiotów i zjawisk należących do zakresu pojęcia, określić granice między zakresami pojęć pokrewnych, związki formalne między pojęciami”.

Wreszcie wiedza jest operatywna, gdy uczeń umie „posługiwać się pojęciami w praktyce, zwłaszcza przy zdobywaniu dalszej wiedzy”; brak takiej umiejętności jest objawem werbalizmu.

• Zasady organizacji pracy uczniów. Jest pięć zasad organizacji pracy uczniów:

(1) zasada ekonomii, tj. celowości, wydajności i oszczędności w pracy;

(2) zasada humanizacji (personalizacji), tj. tego, aby praca wykonywana przez ucznia była przez niego traktowana jako osobiste wyzwanie;

(3) zasada kooperacji (harmonii), tj. zespołowości;

(4) zasada organizacji, tj. ładu i porządku przy wykonywaniu pracy zespołowej;

(5) zasada racjonalizacji, tj. doskonalenia ustalonej organizacji.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1926a^k – Praktyczne wskazówki metodyczne dla szkół polskich w Brazylii. C., NS, ss. 40. • 1926b^k – Elementarz dla dzieci polskich w Brazylii. C., KBM, ss. 94. 1927². 1928³. C., KAR. 1931⁴. 1931⁵. C., SOZNSP. 1933⁶. 1935⁷. 1936⁸. • 1930–1934^k – Rachunki dla szkół polskich w Brazylii. Cz. I–II. C., SOZNSP, ss. 88+134. • 1931^k (z: Konrad Jeziorowski) – Książka dla klasy drugiej. C., SOZNSP, ss. 162. 1933². 1936³, ss. 154. 1938⁴. • 1952^k (z: Jan Bartecki i Czesław Fotyma) – Kształcenie politechniczne i problematyka Planu Sześcioletniego w nauczaniu fizyki. W., PZWS, ss. 116. • 1953^k (z: Bolesław Kiernicki) – Kształcenie politechniczne w nauczaniu pracy ręcznej. W., PZWS, ss. 132. • 1960^k – Rozwijanie myślenia uczniów przez łączenie teorii z praktyką. W., PZWS, ss. 248. 1963². 1964³. • 1964a^k – Podstawowe założenia nowego systemu nauczania (przez łączenie teorii z praktyką). W., COPSA, ss. 72. • 1964b^k – System nauczania. W., PWN, ss. 272. 1968². 1971³. • 1967^k – Nauczanie wychowujące. W., PZWS, ss. 206. • 1969^k – Jak uczyć skutecznie. System łączenia teorii z praktyką w postaci nauczania programowanego. W. PZWS, ss. 30. • 1974^k – Nauczanie wychowujące w praktyce szkolnej. W., PZWS, ss. 160. • 1976^k – Łączenie teorii z praktyką w nauczaniu. W., WSP, ss. 242.

1.2. Książki (współ)redagowane:

• 1963^r – Organizacja pracy uczniów w nauczaniu początkowym. W., NK, ss. 312.

1.3. Zbiory tekstów własnych: Bp.

1.4. Artykuły:

• 1956 – Metody badań nad stosowaniem jedności teorii i praktyki w procesie nauczania. KPed r. I nr 1–2 s. 41–62.

2. Publicystyka:

• 1957^p – Ustrój szkolny na miarę zadań, realizowany w miarę możliwości. GN r. XXXVI nr 13 s. 3.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

■ Bruner, Jerome Seymour: • 1965 – Proces kształcenia. W., PWN, ss. 120.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■ Okoń, Wincenty: • 1973 – Konstanty Lech nie żyje. KPed r. XVIII nr 3 s. 205–209.