Miejsce w SLW: uczennica Kazimierza Sośnickiego.

Obszary badań: pedagogika porównawcza.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 19.03.1913. Częstochowa.

Data i miejsce śmierci: 4.09.1985. Częstochowa.

Rodzice: Tomasz i Felicja z d. Kozłowska.

Matura: Prywatne Żeńskie Gimnazjum Humanistyczne Heleny Trzcińskiej w Piotrkowie Trybunalskim (1929).

Studia: UT (1945–1950).

Magisterium: Problem talentu pedagogicznego. 30.12.1950. UT. Kazimierz Sośnicki.

Doktorat: Koncepcje wykształcenia ogólnego w programach szkoły polskiej z lat 1919–1922. 29.11.1960. UT. Kazimierz Sośnicki.

Habilitacja: Koncepcja wykształcenia ogólnego w programach zreformowanej szkoły polskiej. Studium z pedagogiki porównawczej. 24.04.1969. UT.

Dydaktyka: Państwowe Liceum i Gimnazjum Ogrodnicze (1945–1947), UT (1952–1983).

Varia: Używała początkowo nazwiska: Kossecka. Jej rodzice posługiwali się nazwiskiem: Koseccy.

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Lipowska zajmowała się przede wszystkim historią polskiego szkolnictwa i realizowanych w nim (szczególnie w okresie międzywojennym) idei edukacyjnych, analizą obowiązujących programów nauczania i ogólnych koncepcji wychowawczych, a także pedagogiką porównawczą oraz podstawami dydaktyki akademickiej.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Analiza krytyczna reformy szkolnej. W 1932 roku doszło w Polsce do wprowadzenia reformy szkolnictwa powszechnego i średniego. Reforma ta miała uwzględnić kilka aspektów szkolnictwa: potrzeby społeczne dotyczące kształcenia warstwy inteligencji (co miało być zadaniem szkolnictwa średniego), fakt demokratyzacji społeczeństwa (zadanie szkolnictwa powszechnego), chęć zapewnienia przewagi politycznej obozowi rządzącemu (dzięki tzw. wychowaniu państwowemu) i „najnowsze zdobycze pedagogiczne”. W rzeczywistości – w każdym razie w wypadku szkolnictwa powszechnego – próba pogodzenia tych tendencji doprowadziła w efekcie do obniżenia się poziomu nauczania, które ostatecznie „okazało się mało wartościowe dla społeczeństwa polskiego”.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1961^k – Koncepcje wykształcenia ogólnego w programach szkoły polskiej z lat 1919–1922. Tr., TNT, ss. 144. • 1966^k – Koncepcja wykształcenia ogólnego w programach zreformowanej szkoły polskiej. Studium z pedagogiki porównawczej. Tr., WUMK, ss. 198.

1.2. Książki (współ)redagowane: 

Bp.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1953 – Problem talentu pedagogicznego. STNT nr 7 z. 1–4 s. 97–101. • 1957 – Walki ideologiczne w Sejmie Nauczycielskim (wybrane zagadnienia). KPed r. II nr 1 s. 149–175. • 1958 – Zastosowanie zasady poglądowości w pracy dydaktycznej na uniwersytecie. Uwagi na marginesie prowadzenia ćwiczeń z pedagogiki. ŻSW r. XIII nr 9 s. 38–57. • 1959a – Kongresy pedagogiczne w Polsce. W: [Kalendarz… 1959], s. 174–178. • 1959b – Międzynarodowe kongresy pedagogiczne. W: [Kalendarz… 1959], s. 168–173. • 1959c – Sejm Nauczycielski w dniach 14–17 kwietnia 1919. W: [Kalendarz… 1959], s. 217–219. • 1959d – Toruńska dyskusja o ideale wychowawczym. Drogi tworzenia ideału wychowawczego. NS r. X nr 4 s. 11–16. • 1959e – Zjazd Oświatowy w Łodzi. W: [Kalendarz… 1959], s. 240–242. • 1960 – Koncepcja ogólnego wykształcenia średniego w programach szkoły polskiej z lat 1919–1922. RuPed (W.) r. II nr 3 s. 12–22. • 1963 – Kształcenie naukowego myślenia w nauczaniu pedagogiki. RuPed (W.) r. V nr 4 s. 75–80. • 1965 – Zjazdy i Kongresy Pedagogiczne ZNP. RuPed (W.) r. VII nr 5–6 s. 72–85. • 1969 – Koncepcje wychowania w polskich programach szkolnych okresu międzywojennego. RDO t. XII s. 3–48. • 1974 – Profesor dr Kazimierz Sośnicki jako nauczyciel akademicki. Ze wspomnień ucznia. AUNC. Nauki Humanistyczno-Społeczne z. 65 (Pedagogika IV), s. 29–32.

2. Publicystyka:

• 1963a^p – Co to jest higiena psychiczna? RSz r. XV nr 9 s. 3. • 1963b^p – Planowanie jest podstawą zdrowia psychicznego. RSz r. XV nr 11 s. 6. • 1964^p – Trzeba wymagać. RSz r. XVI nr 5 s. 4.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■ Nalaskowski, Stanisław: • 1984 – W siedemdziesięciolecie urodzin i trzydziestopięciolecie pracy doc. dr hab. Marii Lipowskiej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. ZNUMK z. 151 (Pedagogika XI) s. 3–6. ■ Wałęga, Agnieszka: • 2021 – Maria Lipowska (1913–1985) – szkice do biografii. PBE nr 34 s. 7–42.