Miejsce w SLW: uczeń Kazimierza Twardowskiego.

Obszary badań: psychologia, bibliologia.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 18.12.1895. Stanisławów (obecnie Ukraina).

Data i miejsce śmierci: 30.09.1952. Warszawa.

Rodzice: Józef i Zofia z d. Dylewska.

Matura: Gimnazjum Klasyczne w Kołomyi (1913) i Średnia Szkoła Muzyczna (skrzypce) (1913).

Studia: UL (1913–1915, 1919–1921), Universität Wien i UJ (1917–1918).

Doktorat: Uczucie jako podstawa oceny wartości. 23.03.1926. UL. Kazimierz Twardowski.

Habilitacja: Katalog przedmiotowy. Teoria i Katalog przedmiotowy. Podręcznik. 28.05.1948. UŁ.

Dydaktyka: Gimnazjum Koedukacyjne Towarzystwa Rozpowszechniania Wykształcenia Średniego w Wilnie (1925?–1926?), WWP (1929–1931), UW (1951–1952).

Varia: Podpisywał się również: Leliwa-Łysakowski. Walczył w I Wojnie Światowej (w armii austriackiej). Pracował m.in. w Bibliotece UWil (1925–1929, 1930–1939), Bibliotece UW (1929–1930, 1944–1946, 1951–1952), BN w Warszawie (1944–1946, 1949–1951) i Bibliotece UŁ (1946–1949).

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Łysakowski rozpoczął karierę naukową od problematyki psychologicznej; później skoncentrował się na bibliologii.

W zakresie psychologii analizował relację między ocenami (wartości) a uczuciami. Zauważył, po pierwsze, że oceny i uczucia są wzajemnie niezależne w tym sensie, że zdarzają się oceny bez uczuć (gdy np. oceniamy coś „na zimno” jako pożyteczne lub szkodliwe) i oceny bez ocen. Ponadto – nawet wtedy, gdy ocenie danego przedmiotu towarzyszy uczucie skierowane na ten przedmiot, nie zawsze oceniamy ten przedmiot tak-a-tak, gdy przeżywamy takie-a-takie uczucie. Z drugiej strony – „bez przeżywania uczuć nie dokonywałoby się ocen. Uczucia nie są tedy racjami ocen, ale są ich genetycznym warunkiem”.

Przez „bibliologię” – Łysakowski rozumiał nie naukę „teoretyczną”, lecz „technikę humanistyczną”, której przedmiotem jest książka pojęta jako wytwór psychofizyczny i procesy związane z jej wytwarzaniem, rozpowszechnianiem i użytkowaniem. Sam starał się jednak dać „teoretyczne” podłoże tej „technice”.

Sprecyzował m.in. na czym polega różnica między katalogiem systematycznym i katalogiem przedmiotowym; otóż rozróżnienie tych dwóch typów katalogów opiera się na odróżnieniu w obrębie znaczeniowej strony tekstu – przedmiotu (tego, o czym się mówi w tekście) i treści (tego, co się o tym przedmiocie mówi). „Tematem” nazwał właśnie przedmiot lub przedmioty, o których mówi się w tekście. A może się mówić albo o obiektach zmysłowo spostrzegalnych, albo o gatunkach i własnościach.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac:

■ Ambros, Michał: • 1971 – Bibliografia prac Adama Łysakowskiego i piśmiennictwa o nim. PB r. XXXIX nr 1–4 s. 60–70.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1928a^k – Katalog przedmiotowy. Cz. I. Teoria. Wil., WUBPW, ss. 190. 2002². W., SBP, ss. 200. • 1928b^k – Psychologiczne podstawy instrukcji katalogowej. P., TCL, ss. 8. • 1946^k – Katalog przedmiotowy. Cz. II. Podręcznik. W., PZWS, ss. 192. • 1995^k – Określenie bibliografii. W., BN, ss. 36.

1.2. Książki (współ)redagowane:

• 1932^r – Biblioteki wileńskie. Wil., Z, ss. 194+12. • 1936^r – Ladislav Jan Živný. Bibliografia i bibliologia. Pojęcie, przedmiot, rozwój. W. i Wil., SB, ss. 82. • 1956^r – Bibliotekarstwo naukowe – z uwzględnieniem dokumentacji naukowo-technicznej. W., PWN, ss. 602.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1926–1927a – Eksperyment psychologiczny w bibliotekarstwie (ar.). RF t. X nr 1–6 s. 74a–75b. • 1926–1927b – Uczuciowa i rozumowa podstawa ocen wartości (ar.). RF t. X nr 1–6 s. 65b–66a. • 1927 – Psychologiczne podstawy instrukcji katalogowej. PrzO r. XX nr 3 s. 67–73. • 1928a – Obliczanie czasu pracy bibliotecznej. PB r. II z. 1 s. 36–48. • 1928b – Zagadnienia i wyniki współczesnej psychologii wartości. PF r. XXXI z. 1–2 s. 214–217. • 1929a – Bibliotekarstwo w preliminarzu budżetowym Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 1 kwietnia 1929 do 31 marca 1930. PB r. III z. 1 s. 67–72. • 1929b – Normy organizacyjne bibliotek naukowych, a w szczególności uniwersyteckich. PB r. III z. 3 s. 283–305. • 1930a – Przykład nowoczesnej organizacji bibliotecznej. PWsp t. XXXII nr 95 s. 442–449. • 1930b – Psychologische Forschung (1929) (spr.). KP t. I z. 3 s. 345–346. • 1930–1931 – Johannes Erich Heyde. Wert. Eine philosophische Grundlegung (1926) (rec.). RF t. XII nr 1–10 s. 41a–45b. • 1931a – O terminologię instrukcji katalogowania alfabetycznego. PB r. V z. 1 s. 1–10. • 1931b – Podstawa opisu w katalogu przedmiotowym. W: [Bełza i Brandowski (red.) 1931], s. 266–280. • 1931c – Zbiorowy katalog psychologicznych i pokrewnych czasopism bibliotek polskich. KP t. II z. 3 s. 232–257. • 1931d – Zeitschrift für Angewandte Psychologie (1930–1931) (spr.). KP t. II z. 1–2 s. 321–326, t. III nr 2 s. 243–245. • 1935a – Bibliograficzna statystyka okręgu wileńskiego (1928–1934). PB r. IX z. 2 s. 92–98. • 1935b – Plany finansowo-gospodarcze bibliotek uniwersyteckich. PB r. IX z. 1 s. 40–53. • 1936 – Organizacja oddziałów informacyjno-bibliograficznych. 4ZBP. Cz. I. Referaty s. 51–67. Przekł. franc.: L’organisation des centres de documentation et d’informations bibliographiques. IIDC v. V (1983) f. 4 s. 153–159. • 1938 – Działalność wydawnicza Związku Bibliotekarzy Polskich. PB r. XII nr 4 s. 295–302. • 1950a – Określenie bibliografii. Przedmiot, metody i zadania na tle nauki o książce. BPIK t. III nr 2 s. 15–41. • 1950b – O normalizacji w zakresie bibliotekarstwa i bibliografii. WPKN r. XVIII nr 8 s. 705–708. • 1950–1953 – Polska służba bibliograficzno-dokumentacyjna. BIB t. III nr 1 s. 1–13. • 1950–1953 (z: Maria Dembowska) – Zagadnienie treści i wartości książki w bibliografii. BIB t. III nr 9 s. 197–233. • 1951 – Przedmiot i zadania bibliografii. W: [Zamoyski (red.) 1951], s. 68–83.

2. Publicystyka:

• 1929a^p – Jak powstaje książka i jak umiera? PrzO r. XXIV z. 6 s. 169–175. • 1929b^p – Jeden katalog dla czytelników. PrzO r. XXIV z. 6 s. 184–189. • 1930^p – Kongres krzewicieli książki w Poznaniu 1929 roku. PH (L.) r. V z. 4–5 s. 477–487. • 1936^p – Niewypełniona funkcja literatury. Pn r. IV nr 11 s. 4. • 1945^p – Społeczna funkcja książki. OśK r. I nr 1–2 s. 31–41. • 2002^p – Mój pamiętnik. 1919–1919 (fr.). W., WSBP, ss. 80.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■ Hleb-Koszańska, Helena: • 1971 – Adam Łysakowski. Życie i działalność. PB r. XXXIX nr 1–4 s. 5–51. ■ Kossonoga, Jan: 1971 – Dzieło Adama Łysakowskiego. PB r. XXXIX nr 1–4 s. 51–55. ■ Kotarbiński, Tadeusz: 1971 – Strzępy wspomnień [o Adamie Łysakowskim]. PB r. XXXIX nr 1–4 s. 56–57. ■ Mincer, Wiesław: • 1997 – Adam Łysakowski – „kolega bibliotekarz”. W: [Jadczak i Pawlak (red.) 1997], s. 171–174. ■ Uljasz, Adrian: • 2009 – Adam Łysakowski (1895–1952). Bibliotekarz, bibliolog i działacz ewangelicki. J r. LIII nr 5–6 s. 26–28.