Miejsce w SLW: uczeń Kazimierza Twardowskiego.

Obszary badań: teologia, filozofia religii, historia kultury.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 19.04.1904. Zaborów k. Brodnicy.

Data i miejsce śmierci: 7.08.1971. Hildesheim (Niemcy).

Rodzice: Michał i Leokadia z d. Tadajewska.

Matura: Gimnazjum w Brodnicy (1921).

Studia: SD w Pelplinie (1921–1924), UL – filozofia i germanistyka (1924–1927).

Doktorat: Pojęcie wyrazu kategorematycznego. 18.06.1927. UL. Kazimierz Twardowski.

Dydaktyka: Collegium Marianum w Pelplinie (1928–1936), SD w Pelplinie (1930–1939, 1946–1958), szkoły w Münster (1958–1962), Bischöfliche Priesterseminar w Hildesheim (1962–1971).

Varia: Używał także imienia: Franz; posługiwał się pseud.: Franciszek Pelpliński, X.F.M. Przyjął święcenia kapłańskie (1928). Wyjechał na stałe do Niemiec (1958).

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Początkowo Manthey podejmował zagadnienia filozofii języka. Później zajął się głównie problematyką teologii oraz filozofii i historii religii, a także dziedzictwem kulturowym Kaszub.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Wyrażenia kategorematyczne i synkategorematyczne. Wyrażenie kategorematyczne jest wyrażeniem oznaczającym przedstawienie i nazywającym jego przedmiot. Wyrażenia synkategorematyczne natomiast może oznaczać jakieś przedstawienie tylko razem z innymi wyrażeniami, mianowicie kategorematycznymi, i samo nie nazywa żadnego przedmiotu, lecz spełnia określone funkcje semantyczne dopiero wtedy, gdy jest w powiązaniu ze znakami kategorematycznymi.

Powyższa definicja unika trudności czysto gramatycznej definicji tych terminów, w szczególności nie powstaje na jej gruncie problem termini mixti – tj. takich wyrażeń złożonych (np. „człowiek, który wpadł do studni”), które w całości są kategorematyczne, ale (niektóre) ich częsci są synkategorematyczne.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1931^k – Kategorematische und synkategorematische Ausdrücke. Eine sprachphilosophische Studie. Pa., GGMBH, ss. VIII+68. • 1934^k – Von alten und vom neuen Menschen. Tcz., VDKP, ss. 44. • 1935^k – Historia religii w zarysie. Pl., KBC, ss. 254. • 1936^k – Die Sprachphilosophie des hl. Thomas von Aquin und ihre Anwendung auf Probleme der Theologie. Pad., VFS, ss. 268. • 1949^k – Człowiek, Bóg, Kościół. Pl., SDP, ss. 26. • 1950^k – Geneza religii. Pl., SDP, ss. 80. • 1956^k – Religia egipska. Pl., SDP, ss. 62. • 1960^k – Das Menschenbild der christlichen Offenbarung. Überblick zu weiteren Studien. Bo., Sv, ss. 32. • 1963a^k – Heimat und Heilsgeschichte. Versuch einer biblischen Theologie der Heimat. Hh., BV, ss. 286. • 1963b^k – Volksreligion und christlicher Glaube: religiöse Eigenwerte in Danzig-Westpreußen. Hh., BV, ss. 30. • 1964a^k – Das Problem der Erlösung in den Religionen der Menschheit. Hh., BV, ss. 368. • 1964b^k – Heimat an Weichsel und Ostsee: ein Lesebuch. Hh., BV, ss. 174. • 1964c^k – Konstantin Dominik: ein heilgmäßiger Weihbischof von Kulm (Westpr.). Hh., BV, ss. 24. • 1965a^k – Blaise Pascal als Deuter menschlicher Existenz. Hh., BV, ss. 24. • 1965b^k – Die Philosophie des polnischen Messianismus. Bo., FSZ, ss. 48. • 1965c^k – Polnische Kirchengeschichte. Hh., BV, ss. 336. • 1966^k – Künder und Deuter menschlicher Existenz. Ob., AF, ss. 220. • 1967^k – Menschliche Existenz nach Karl Marx. KT., Ev, ss. 32. • 1997^k – O historii Kaszubów: prawda i świadectwo. G., IKa, ss. 140.

1.2. Książki (współ)redagowane: 

Bp.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1931a – Dzieje myśli filozoficznej w Polsce w czasach nowszych. (1) Józef Maria Hoene-Wroński. (2) Bronisław Trentowski. (3) August Cieszkowski. (4) Zygmunt Krasiński. (5) Andrzej Towiański. (6) Juliusz Słowacki. (7) Wincenty Lutosławski. (8) Adam Mickiewicz. MDC t. LXXIV (1) nr 2 s. 142–154, (2) nr 3 s. 195–203, (3–4) nr 4–5 s. 280–298, (5) nr 6 s. 417–423, (6) nr 8 s. 609–619, (7) nr 9 s. 677–691, (8) nr 10 s. 739–761. • 1931b – Kulturalne idee narodowego socjalizmu. PkSp r. XII nr 11 s. 438–444, nr 12 s. 470–476. • 1932a – Społeczne idee narodowego socjalizmu. PkSp r. XIII nr 1 s. 1–5, nr 2 s. 44–49. • 1932b – Wykształcenie i zajęcia naukowe kleru w religiach niechrześcijańskich. MDC t. LXXV nr 11 s. 701–715, nr 12 s. 784–802. • 1933 – O psychologii indywidualnej. MDC t. LXXVI nr 7–8 s. 535–554. • 1936a – Magia a religia. W: [Księga pamiątkowa… Biskupa Okoniewskiego… 1936], s. 156–180. • 1936b – Początki wiary w jednego Boga. MDC t. LXXIX nr 7–8 s. 554–572. • 1939 – Powstanie wyobrażeń o duszy ludzkiej. MDC t. LXXXII nr 5 s. 418–448. • 1947 – Ks. Franciszek Sawicki jako teoretyk poznania. ODC r. III nr 4 s. 309–326, nr 5 s. 435–477, nr 6 s. 563–603. • 1948a – Materializm dialektyczny a katolicyzm. ODC r. IV nr 3 s. 191–194. • 1948b – Religiologia diamatu. ODC r. IV nr 4 s. 266–286, nr 5 s. 359–384, nr 6 s. 411–456. • 1948–1949 – Sto lat Seminarium Duchownego w Pelplinie. Cz. I. Kronika Seminarium od 1829 roku aż po nasze czasy. ODC r. IV nr 1 s. 63–78, nr 2 s. 113–155, nr 3 s. 209–237, nr 4 s. 287–318, nr 5 s. 389–398, nr 6 s. 457–478. Cz. II. Życiorysy i prace naukowe profesorów seminarium. ODC r. V nr 2 s. 133–156, nr 3 s. 217–235, nr 4 s. 286–314, nr 5 s. 373–399.

2. Publicystyka: 

Bp.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■ Babiński, Jarosław: • 2023 – Axis mundi jako klucz interpretacyjny teologii małych ojczyzn Franciszka Mantheya. SPel t. LVII s. 15–26. ■ Lidziński, Roman: • 1996 – Znaczenie dorobku naukowego ks. Franciszka Mantheya. SPel t. XXIV s. 199–206. ■ Szulist, Władysław: • 2006 – Ksiądz dr Franciszek (Franz) Manthey. ZC nr 21 s. 107–113.