Miejsce w SLW: uczeń Kazimierza Sośnickiego.

Obszary badań: pedagogika.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 7.09.1911. Czortków (obecnie Ukraina).

Data i miejsce śmierci: 12.12.2003. Toruń.

Rodzice: Józef i Irena z d. Opacka.

Matura: Państwowe SN Męskie w Czortkowie (1930).

Studia: WWP (1938–1939), UT (1945–1948).

Magisterium: System wychowawczy zakładów sierocych prowadzonych przez Towarzystwo Św. Michała Archanioła. 21.04.1948. UT. Kazimierz Sośnicki.

Doktorat: Kształtowanie kolektywu podstawowego w domu młodzieży. Badania nad przekształcaniem się grupy wychowanków w kolektyw podstawowy. 29.11.1960. UT. Kazimierz Sośnicki.

Dydaktyka: Szkoły podstawowe i średnie w Kopyczyńcach i Chorostkowie (1930–1939), UT (1946–1951, 1956–1975).

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Moroz wysunął projekt zastosowania teorii systemów do naukowego ugruntowania pedagogiki. Podejmował m.in. zagadnienia kształtowania charakteru i zadań szkoły w zakresie formowania całej osobowości ucznia.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Teoria systemów a pedagogika. Kiedy mówi się o zastosowaniu ogólnej teorii systemów do pedagogiki, to można mieć na myśli albo jakiś rodzaj „zastosowana” w pedagogice pewnej „nauki uniwersalnej” (rodzaju „filozofii nauki”), albo ujmowanie pedagogiki w sposób systemowy.

Otóż „istotne i płodne” dla pedagogiki jest to drugie, a więc wykorzystanie „schematów teoretycznych”, które wypracowała ogólna teoria systemów. Takie „systemowe ujęcie” – jest z natury rzeczy interdyscyplinarne. Tylko interdyscyplinarność gwarantuje coś, czego nie mogą dać pedagogice poszczególne dyscypliny, które bywają wykorzystywane przez teoretyków pedagogiki do rozwiązywania jej problemów.

• Program wychowania. Zadaniem szkoły powinno być wychowanie „całej osobowości” ucznia: rozwój umysłowy (nauczanie) i kształtowanie charakteru (wychowanie w węższym znaczeniu) wraz z wychowaniem fizycznym. Nauczyciel powinien mieć świadomość tego, że „stosunkowo łatwiej osiągać cele nauczania – wiedzę, umiejętności, sprawności i nawyki – w porównaniu z wychowanie głębokim przekonań, zgodnych z przyjętymi zasadami”.

Doborem treści wychowania kierują następujące reguły:

„(1) ideowe ukierunkowanie całej pracy wychowawczej;

(2) przestrzeganie ścisłych związków z nauką;

(3) przestrzeganie jedności oddziaływania szkoły, domu i środowiska;

(4) zachowanie równowagi między kierowaniem pracą wychowawczą przez wychowawcę a wyzwalaniem samodzielności i procesów samowychowania;

(5) zapewnienie stopniowania, narastania i ciągłości zadań, treści i środków wychowawczych według wieku i konkretnych potrzeb klasy”.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1963^k – Wychowanie społeczne w domu młodzieży. Badania nad przekształcaniem się grupy wychowawczej w kolektyw podstawowy. W., PZWS, ss. 224. • 1966^k – Życie Szkoły. Przegląd bibliograficzny (1946–1966). W., PZWS, ss. 148. • 1970^k – Życie Szkoły. Przegląd bibliograficzny (1966–1970). W., PZWS, ss. 32. • 1973^k – Zarys problemów wychowania moralno-społecznego. Tr., WUMK, ss. 96. • 1979^k – Związki socjologii i pedagogiki w badaniach radzieckich. Tr., WUMK, ss. 122.

1.2. Książki (współ)redagowane:

• 1974^r (z: Jerzy Materne i Bolesław Pleśniarski) – Antoni Makarenko w szkole wyższej. Tr., WUMK, ss. 202.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1960 – Wychowanie kolektywne a wychowanie społeczne. RuPed (W.) r. II nr 5 s. 27–47. • 1969 – Zagadnienie naukowości światopoglądu. W: [Gumański 1969^r], s. 263–284. • 1973a – O programie wychowania. SPed t. XXVIII s. 89–97. • 1973b – Zasada indywidualnego oddziaływania w pedagogice Antoniego Makarenki. AUNC. Nauki Humanistyczno-Społeczne z. 53 (Pedagogika nr 3) s. 77–84. • 1974 – O wykorzystaniu doświadczeń Antoniego Makarenki w Polsce. AUNC. Nauki Humanistyczno-Społeczne z. 65 (Pedagogika nr 4) s. 239–254. • 1978 – Metodologiczne aspekty związku socjologii wychowania i pedagogiki w czasopiśmie Sowietskaja Pedagogika w latach 1960–1970. AUNC. Nauki Humanistyczno-Społeczne z. 90 (Socjologia Wychowania nr 2) s. 31–51. • 1979 – Systemowe ujęcie w pedagogice. RuPed (W.) r. XXI nr 4 s. 430–436. • 1986a – Profesor Sośnicki – człowiek i dzieło w setną rocznicę urodzin. AUNC. Nauki Humanistyczno-Społeczne z. 168 (Pedagogika nr 12) s. 22–27. • 1986b – Źródła myśli pedagogicznej Kazimierza Sośnickiego (lata 1906–1946). AUNC Nauki Humanistyczno-Społeczne z. 168 (Pedagogika nr 12) s. 29–49. • 1993 – Pojęcie zasady i pojęcie wartości w ujęciu Kazimierza Sośnickiego. TSD r. II nr 2 s. 67–78. • 1996 – Powroty do istoty procesów edukacyjnych w źródłach myśli pedagogicznej Kazimierza Sośnickiego w 110 rocznicę urodzin. FO t. I–II s. 211–227.

2. Publicystyka: 

Bp.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady:

■ Grawitz, Madeleine & Pinto, Roger: • 1985 – Metody społecznych nauk. Tr., WUMK, ss. 40.

C. Bibliografia przedmiotowa: 

Bp.