Miejsce w SLW: uczeń Władysława Tatarkiewicza.

Obszary badań: historia filozofii.

Koncepcje: autokreacja, inkontrologia.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 27.05.1919. Warszawa.

Data i miejsce śmierci: 1.12.2011. Warszawa.

Rodzice: Zbigniew Ludwik i Zofia Waleria z d. Słubicka.

Matura: Państwowe Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie (1937).

Studia: UW (od 1939 podziemny) – filozofia (1937–1943).

Magisterium: O filozofii Heraklita. 17.11.1943 (podziemny UW). Zatwierdzony 25.11.1947. UW. Władysław Tatarkiewicz.

Doktorat: O czynie bohaterskim. 18.02.1948. UW. Władysław Tatarkiewicz.

Staż: Włochy (1959).

Habilitacja: Centralne kategorie filozofii Giordana Bruna. 10.04.1962. UW.

Profesura: 5.07.1971/10.06.1976.

Dydaktyka: UW (1952–1963), UWr (1963–1973), UMCS (1973–1991).

Varia: Czasem podpisywał się: Andrzej R.F. Nowicki. Był członkiem (14.04.1994) i wielkim mistrzem (1997–2001) loży masońskiej Wielki Wschód Polski. Odznaczony KKawOPR (1973) i KOfOPR (1998).

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Nowicki zajmował się historią filozofii, zwłaszcza renesansu włoskiego, a także historią i teorią religii i ateizmu. Jest autorem koncepcji autokreacji („stwarzania” samego siebie) oraz inkontrologii (teorii „spotkań” międzyludzkich).

Wybrane kwestie szczegółowe

• Autokreacja, czyli stwarzanie samego siebie. (1) „Człowiek może stać się swoim własnym dziełem, ponieważ posiada możliwość kształtowania własnej osobowości.”

(2) „Najważniejszym czynnikiem autokreacji jest podejmowanie zadań koncentrujących nasze myśli i działania na określonej pracy; wynikiem tej pracy powinny być wytwory społecznie użyteczne, wzbogacające świat dzieł ludzkich o nowe dobra. W toku takiej pracy zachodzą zawsze istotne zmiany w naszej osobowości i w tym sensie praca stworzyła, stwarza i stwarzać będzie człowieka.”

(3) „W procesie formowania się naszej osobowości szczególną rolę odgrywają spotkania z innymi ludźmi, którzy mogą przeszkadzać albo pomagać w procesie stwarzania samego siebie.” Istota każdego człowieka jest tworzona przez relacje zachodzące między nim a innymi ludźmi. Stąd – postulat zbudowania inkontrologii, czyli teorii spotkań.

(4) „Spośród osób spotykanych niektóre pozostają na zawsze w naszej pamięci, a nawet w określonych okolicznościach mogą przekształcić się w podmiotowe składniki naszej osobowości; dotyczy to zwłaszcza naszych nauczycieli.”

(5) „Najważniejszym zadaniem nauczycieli jest odkrywanie przed uczniami perspektyw autokreacyjnych związanych z podejmowaniem ambitnych zadań.”

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

■ Borowski Henryk et al.: 1989 – Bilibografia prac [Andrzeja Nowickiego]. Lb., WUMCS, ss. 98.

1.1. Książki własne:

• 1953^k – Kopernik – człowiek Odrodzenia. W., WP, ss. 176. • 1955^k – Galileusz – wielki uczony epoki Odrodzenia. W., WP, ss. 56. • 1956^k – Wykłady z historii filozofii i myśli społecznej Odrodzenia. W., PWN, ss. 132. • 1958^k – Grzegorz z Sanoka (1406–1477). W., PWN, ss. 256. • 1959^k – Ateizm w Polsce i jego aktualne problemy. W., ZPAGZPWP, ss. 32. • 1961a^k – Giordano Bruno. W., WP, ss. 306. • 1961b^k – Rozwój chrześcijaństwa. W., KW, ss. 192. • 1962^k – Centralne kategorie filozofii Giordana Bruna. W., PWN, ss. 258. • 1963^k – Wykłady o krytyce religii. W., KW, ss. 172. • 1964^k – Ateizm. W., Is, ss. 141. • 1965^k – Wykłady o krytyce religii w Polsce. W., KW ss. 160. • 1968^k – Giulio Cesare Vanini (1585–1619). Ww., O, ss. 44. • 1970^k – Centralne kategorie filozofii Vaniniego. W., PWN, ss. 298. • 1974^k – Człowiek w świecie dzieł. W., PWN, ss. 378. • 1980^k – Lampa trzydziestu spotkań, czyli Bruno w trzydziestu dialogach. Kat., WNŚ, ss. 566. • 1983a^k – Czas i człowiek. W., NK, ss. 180. • 1983b^k – Uczeń Twardowskiego: Władysław Witwicki. Kat., WNŚ, ss. 364. • 1985^k – Zarys dziejów krytyki religii. Starożytność. W., KW, ss. 366. • 1987^k – Vanini. W., WP, ss. 256.

1.2. Książki (współ)redagowane:

• 1952^r – Abelard, Historia moich niedoli. W., PIW, ss.194. • 1957^r – Renesans. Myśli wielkich ludzi epoki Odrodzenia. W., WP, ss. 126. • 1960–1963^r – Filozofowie o religii. T. I, T. II. W., KW, ss. 322+226. • 1962^r – Wypisy z historii krytyki religii. W., KW, ss. 566. • 1967^r – Filozofia włoskiego Odrodzenia. W., PWN, ss. 420. • 1973^r – Filozofia francuskiego Odrodzenia. W., PWN, ss. 470. • 1977^r – Współczesna filozofia włoska. W., PWN, ss. 574. • 1978^r – Portrety filozofów w poezji, malarstwie i muzyce. Lb., WL, ss. 416. • 1983^r – Czas w kulturze. Lb., WUMCS, ss. 114. • 1984–1992^r – Studia z inkontrologii. T. I, T. II. Lb., WUMCS, ss. 108+200. • 1985^r – W 400-lecie urodzin Vaniniego. Lb., UMCS, ss. 94.

1.3. Zbiory tekstów własnych: Bp.

1.4. Artykuły:

• 1939 – William McDougall. PF r. XLII z. 2 s. 177–186. • 1948 – Co to są bohaterskie czyny i czy zawsze należy je spełniać? PF r. XLIV nr 1–3 s. 120–130. • 1952a – Kościół przeciw Kopernikowi. MF r. III nr 1 s. 209–229. • 1952b – Watykan – patron wyzyskiwaczy imperialistycznych, wróg wolności i pokoju. WLud r. III nr 12 s. 130–140. 1954 – Od angelologii do antykomunizmu. MF r. IV nr 4 s. 255–263. • 1955 – Ateizm francuskich materialistów XVIII wieku. MF r. V nr 5–6 s. 287–307. • 1959 – Klasyfikacja i ocena zdań krytycznie oceniających religię. Eh r. III nr 1–2 s. 5–7. • 1962 – Aparatura pojęciowa rozważań Kazimierza Łyszczyńskiego. Eh r. VI nr 3 s. 53–81. • 1966 – Przedmiot i zadania historii ateografii. Eh r. X nr 5 s. 3–13. • 1967 – Ateistyczna perspektywa nieśmiertelności. Eh r. XI nr 1–2 s. 45–51. • 1968 – „Dialogika” czy dialektyka. Eh r. XII nr 2 s. 59–64. • 1969a – Bruno nel Sttecento. AASMPN v. LXXX s. 199–230. • 1969b – Etyka Vaniniego. Et t. IV s. 139–149. • 1969c – Bruno w Polsce. Od Keckermanna do Heweliusza (lata 1599–1668). Eh r. XIII nr 1–2 s. 95–103. • 1969d – Centralne kategorie religioznawstwa marksistowskiego. Eh r. XIII nr 1–2 s. 3–16. • 1970 – Bruno i Vanini w świecie poezji, dramatu i muzyki. Eh r. XIV nr 2 s. 55–67. • 1971a – Geneza i perspektywy neminologii. Eh r. XV nr 2 s. 51–56. • 1971b – Sens tekstu filozoficznego w świetle historyzmu Lenina. AUW. Prace Filozoficzne t. VII s. 3–14. • 1972a – Giordano Bruno nella cultura contemporanea. AASMPN v. LXXXIII s. 391–450. • 1972b – O metodzie interpretacji obrazów religijnych. Eh r. XVI nr 4 s. 75–88. • 1973a – Ateometria – problematyka i zadania badawcze. SRel r. IV nr 8 s. 193–206. • 1973b – Controverses philosophiques autour de Copernic. Pen nr 172 s. 95–104. • 1973c – Leninowska filozofia człowieka. AUW. Prace Filozoficzne t. XIII s. 15–34. • 1974 – Marksizm a fenomenologia we współczesnej filozofii włoskiej. SF r. XVIII nr 3 s. 23–48. Przekł. ang.: Marxism and Phenomenology in Contemporary Italian Philosophy. DH (1975) v. II nr 2 s. 157–175. • 1975a – Formy obecności Augustyna i Tomasza w kulturze świeckiej. Eh r. XIX nr 3 s. 43–58. • 1975b – O czytaniu obrazów i czytaniu na obrazach. SoK t. V s. 45–52. • 1975c – O pojęciu deteologizacji. Eh r. XIX nr 2 s. 3–16. • 1975d – Teksty filozoficzne z punktu widzenia ich przekształcalności. SF r. XIX nr 12 s. 77–90. • 1975e – Zadania i metody inkontrologii. Doniesienie tymczasowe. FSSL v. XVIII nr 1 s. 13–19. • 1976 – Incontrologia e transformabilità. MCr a. VI f. 19 s. 77–88. • 1977 – O marksistowską inkontrologię. Zarys ogólnej teorii spotkań. SF r. XXI nr 5 s. 35–43. • 1979a – Ateizm w muzyce. Droga Bogusława Schäffera do Vaniniany. Eh nr 2 s. 61–70. • 1979b – Marksistowska teoria kultury świeckiej. Eh r. XXIII nr 4 s. 107–115. • 1984 – O roli dekonkretyzacji w sztuce czytania. Krytyka jednostronnego modelu aktywności czytelniczej. SoK t. XIV s. 39–51. • 1985 – Religia muzyki i kult kompozytorów. Eh r. XXIX nr 3 s. 95–106. • 1986 – Dzieła kompozytorów jako „wytwory psychofizyczne”. RMuz r. XXX nr 18 s. 6–7. • 1988 – Antyk w muzyce Mozarta. PH (W.) r. XXXII nr 3 s. 47–57. • 1989 – Filozofia Władysława Witwickiego. Eh r. XXXIII nr 1 s. 59–84.

2. Publicystyka:

• 1949^p – Papieże przeciw Polsce. Doświadczenia dziesięciu stuleci naszych dziejów. W., KW, ss. 80. • 1950a^p – Chłopi a biskupi. W., KW, ss. 70. • 1950b^p – Kłopoty rodzinne papieży. W., KW, ss. 78. • 1950c^p – 1000 lat zatargów z papieżami. W., LSW, ss., 240. • 1951^p – Wróg chłopów włoskich. W., LSW, ss. 82. • 1953^p – Droga zdrady. W., KW, ss. 80. • 1954^p – Podróż w świat średniowiecznych cudów. W., WP, ss. 202. • 1959^p – Pod skrzydłami Kościoła. W., KW, ss. 88. • 1980a^p – Alchemik i Mefisto. Mn r. XXXV nr 5–6 s. 185–183. • 1980b^p – Filozofia kultury Grzegorza z Sanoka. RSan t. V s. 97-109. • 1980c^p – Obecność Grzegorza z Sanoka w kulturze. RSan t. V s. 85–95. • 1981^p – Nauczyciele. Lb., WL, ss. 334.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa: 

Bp.