Miejsce w SLW: uczeń Władysława Witwickiego.

Obszary badań: psychologia, pedagogika.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 2.05.1912. Łódź.

Data i miejsce śmierci: 10.10.1961. Londyn.

Rodzice: Ryszard Stanisław Jan i Leokadia Maksymiliana z d. Karwowska.

Matura: Państwowe Gimnazjum Humanistyczne im. S. Staszica w Warszawie (1930).

Studia: UW (1930–1934).

Magisterium: 1934. UW. Władysław Witwicki.

Dydaktyka: UW (1934–1939). Polskie gimnazjum w Niemczech Zachodnich (1945–?), szkoła średnia w Diddington, szkoła techniczna w Lilford (?–1954).

Varia: Używał pseud.: Gustaw Nierad, G.J. Radmierz, Gustaw Sulima. Działacz harcerski i propagator turystyki górskiej. Pilot w Kampanii Wrześniowej 1939 oraz w RAF-ie (wziął udział w tzw. Bitwie o Anglię). Pozostał w Wielkiej Brytanii.

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Radwański podejmował analizy z zakresu psychologii i pedagogiki.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Wolne działanie. Działanie jest wolne, gdy działający jest za nie odpowiedzialny. „Jeśli sąd uznał kogoś winnym i wymierzył mu karę, to dowód, że uważał jego działanie za wolne.” Sąd oczywiście może niesłusznie uznać kogoś za odpowiedzialnego za określone działanie, ale to jest sprawą czysto empiryczną, nie zaś semantyczną. Sprawą semantyczną nie jest również to, na jakiej podstawie sąd wydał swoje orzeczenie.

Jeśli określone działanie jest niezdeterminowane, to zachodzi jedno z dwojga: albo nie ma ono przyczyny, albo jedna z przyczyn jest „przypadkiem”. Taki pogląd ma paradoksalne konsekwencje i jest nie do przyjęcia przez indeterministów. „Działania „wolne” w takim sensie nie dadzą się przewidzieć przez działającego, który nie może im zapobiec, ani nie ma na nie żadnego wpływu; nie może więc być za nie odpowiedzialny, a przez to kara podobnie jak nagroda nie jest sprawiedliwa, a w każdym razie nie ma wpływu na przyszłe działania.” Indeterminizm jest więc z tego punktu widzenia nie do przyjęcia.

Pozostaje więc uznanie za wolne działanie zdeterminowane przez działającego „wewnętrznie” – z zastrzeżeniem, że w splocie czynników determinujących nie ma motywów tak silnych, że odbierają one możność wyboru (jak to jest np. z kradzieżą u kleptomana czy z paleniem papierosów u nałogowego palacza).

• Dehumanizacja wyższego wykształcenia. „Humanistą jest ten, kto w obcowaniu z duchem ludzkim i jego tworami odczuwa podziw i szacunek, docenia godność i wielkość człowieczeństwa, jest dumny z uczestnictwa w nim, przejmuje się ukochaniem bogactwa duchowego ludzkiego i troską o zachowanie i pomnożenie go.”

„Dehumanizacja sposobu myślenia, odczuwania i wartościowania prowadzi do lekceważenia drugiego człowieka i nieliczenia się z jego prawem.”

Zbędność wykształcenia humanistycznego próbuje się wykazać za pomocą „eksperymentalnego” zbadania tego, czy np. znajomość matematyki ułatwia uczenie się matematyki; negatywny wynik takiego eksperymentu traktuje się jako argument na rzecz dehumanizacji wykształcenia. Jednakże wyprowadzanie podobnych wniosków jest oparte na nieoczywistym założeniu, że formułę: „z łaciny nie ma pożytku przy nauce matematyki” redukuje się do formuły: „z łaciny nie ma pożytku”. Tymczasem „sens nauczania języków klasycznych jest dwojaki – ze względu na sprawność myślenia i ze względu na poczucie łączności kulturalnej i emocjonalnej w rodzinie narodów europejskich”. Do tego dochodzi jeszcze to, że językom klasycznym zawdzięczamy terminologię naukową oraz „strukturę myślenia i logikę jego wyrazu”.

„Człowiek jest jedyną istotą, która może wpłynąć na swą ewolucję – doskonalić swe cechy gatunkowe lub doprowadzić do degeneracji i zagłady. Dehumanizacja wydaje się szatańsko inteligentnym środkiem do tego ostatniego, smutnego celu.”

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1936^k (z: Kazimierz Jelski) – Wskazówki programowe i organizacyjne dla drużyn II i III stopnia. W., HBW, ss. 62. • 1945^k – Angielski na co dzień. H., PZWPH, ss. 88.

1.2. Książki (współ)redagowane: 

Bp.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1959a – Rozdroża psychologii. KNM r. I nr 1 s. 8–10. • 1959b – Wolność: słowo i fakt. KNM r. I nr 11 s. ­13–14. • 1960 – Humanistyka i dehumanizacja. KNM r. II nr 13 s. 14–17.

2. Publicystyka:

• 1941a^p – List lotnika (do Polonii Amerykańskiej). PWal r. III nr 18 s. 15. • 1941b^p – Listy z Cherbourga. PWal r. III nr 48 s. 5. • 1941c^p – Pierwsze spotkanie. Opowiadanie lotnika. PWal r. III nr 37 s. 6. • 1941d^p – Trzy wycieczki do Francji. PWal r. III nr 19 s. 5. • 1942a^p – Gwiazda Wigilijna. Urywek z pamiętnika lotnika. PWal r. IV nr 1 s. 3. • 1942b^p – Mimochodem. Skrz r. III nr 5 s. 6–7. Przekł. ang.: By the Way. Win r. III nr 5 s. 6–7. • 1942c^p – Spitfirem na ambonę, czyli zawrotna kariera myśliwca, który został kaznodzieją. PWal r. IV nr 12 s. 7. • 1942d^p – Korespondencja znad Lille. PWal r. IV nr 29 s. 5. • 1944a^p – „Bodajeś cudze dzieci uczył!” List do Władka, prezesa Klubu Pesymistów na temat: Blaski i nędze życia instruktora pilotażu. PWal r. VI nr 3 s. 5. • 1944b^p – Jeden dzień z nimi. PWal r. VI nr 28 s. 6. • 1944c^p – Szlemik bez atu „hrabiego Olesia”. PWal r. VI nr 27 s. 6. • 1945a^p – Henryś będzie lotnikiem. PWal r. VII nr 11 s. 6. • 1945b^p – Lament odgrzewanego myśliwca. PWal r. VII nr 16 s. 5. • 1945c^p – Mnie to chwalą! PWal r. VII nr 20 s. 4. • 1945d^p – Petardy wielkanocne. PWal r. VII nr 25 s. 5. • 1945e^p – W kuchni myśliwskiej. PWal r. VII nr 13–14 s. 9. • 1946a^p – Druga wizyta w Utrechcie. PWal r. VIII nr 15 s. 2. • 1946b^p – War and Turism. Win r. VII nr 19 s. 5. • 1961a^p – Dom o północy. KNM r. III nr 33–35 s. 3–6. • 1961b^p – Portret Władysława Witwickiego. KNM r. III nr 30–31. s. 11–16.

3. Teksty literackie:

• 1944^l – Re-contra z jedną nadróbką (wiersz). PWal r. VI nr 37 s. 7. • 1961^l – Delfy (wiersz). KNM r. III nr 26 s. 16–17. • 1983^l – Filozofia (wiersz). PL (Lon.) r. VI s. 116–117.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■ Czaykowski, Bogdan: • 1962 – Gustaw Radwański. KNM r. IV nr 38 s. 1–3. ■ Aa.: • 1961 – [Nekrolog.] DPDŻ r. XXII nr 247 s. 4. ■ Aa.: • 1961 – [Nekrolog.] Skrz r. XXIII nr 83 s. 32. ■ Aa.: • 1961 – [Nekrolog.] ŻW r. XVIII nr 244 (z 14.10) s. 7.