Miejsce w SLW: uczeń Tatarkiewicza.

Obszary badań: historia filozofii, metodologia, etyka.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 10.04.1908. Warszawa.

Data i miejsce śmierci: 9–20.09.1939. Okolice Kutna (na polu bitwy niemiecko-polskiej).

Rodzice: Stanisław i Leonia z d. Skiba.

Matura: Państwowe Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Warszawie (1925).

Studia: UW (1925–1931).

Magisterium I (z filozofii): Zagadnienie filozoficzne Konsolacji Boecjusza. 24.04.1931. UW. Władysław Tatarkiewicz.

Magisterium II (z filologii klasycznej): Ta sama praca, która była podstawą magisterium I. 1933. UW. Gustaw Przygocki.

Staż: Paryż (1933) i Fryburg Szwajcarski (1933–1934), Berlin (1937).

Dydaktyka: Gimnazjum im. Emilii Plater, Gimnazjum ks. Marianów na Bielanach.

Varia: Uczestnik Kampanii Wrześniowej 1939.

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

W swoich pracach Siwecki podejmował problemy z zakresu historii filozofii, a także pewne zagadnienia metodologiczne i etyczne.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Klasyfikacja teorii. Mówiąc o umiejętnościach – mamy na ogół na myśli naukę i sztukę. Ale oba te wyrazy – „nauka” i „sztuka” – nie są jednoznaczne.

W szczególności przez „naukę” można – z jednej strony – rozumieć bądź (a) zbiór tez, dotyczących danego „wykroju” rzeczywistości, bądź (b) zbiór reguł metodycznego postępowania, prowadzącego do osiągnięcia takich tez. Z drugiej strony – słowo „nauka” bywa używane w sensie obiektywnym, psychologicznym, dyspozycyjnym lub procesualnym. W sensie obiektywnym – nauka to tyle, co „treść zanotowana w formie tez i reguł”. W sensie psychologicznym – nauka to tyle, co „zespół wiadomości aktualnie uświadamianych lub latentnych”. W sensie dyspozycyjnym – nauka to tyle, co zdolność do nabywania takich wiadomości. Wreszcie w sensie procesualnym – nauka to tyle, co praca dokonywana za pomocą różnych narzędzi, a zmierzająca do uzyskania wiedzy na określony temat.

Poprawna klasyfikacja umiejętności – w tym nauk – musi spełniać zwykłe kryteria poprawności: musi więc być klasyfikacją homogeniczną, tj. dokonaną według jednej zasady (np. według przedmiotu badań, według stosowanej metody, według stopnia abstrakcji, według stawianego ideału) – a także być klasyfikacją kompletną (zupełną) i ekonomiczną. Ponadto musi jednak uwzględniać wskazaną wyżej wieloznaczność.

• Irracjonalizm pozytywny. Ci, co wysuwają hasło oczyszczenia nauki z elementów irracjonalnych, zapominają nieraz, że są dwa irracjonalizmy: negatywny i pozytywny. Irracjonalnie postępuje, po pierwsze, ktoś, kto uznaje jakieś zdanie, nie pytając w ogóle o jego uzasadnienie: zupełnie bezkrytycznie. Tutaj wyraz „irracjonalizm” słusznie jest obarczony „przysensem” pejoratywnym. Jest jednak irracjonalizm pozbawiony tego „przysensu”: irracjonalizm tych, którzy uznają pewne zdania (o rzeczywistości) empirycznie nierozstrzygalne, ale nie bezkrytycznie, tylko „na mocy głębokiego uzasadnienia”.

Tego „pozytywnego” irracjonalizmu z nauki prawdopodobnie usunąć się po prostu nie da.

• Postulat egoizmu. Źródłem wielu nie­porozumień jest mieszanie dwóch dyspozycji psychicznch: egoizmu z miłością własną.

Miłość własna jest dążeniem do własnego dobra. Jest ona albo nieświadomym popędem samozachowawczym, albo świadomym dążeniem do szczęścia. Jako taka nie jest niczym nagannym; jest zaś moralnie pozytywna, jeśli jest dążeniem „uporządkowanym” – w szczególności skierowanym ku dobrom wyższym (tj. poświęca dobra zmysłowe – dla uczuciowych, a uczuciowe – dla duchowych).

Egoizm natomiast jest dążeniem wyłącznie do własnego dobra: wyłącznie – tj. bez względu na dobro cudze, a nawet z jego szkodą (kosztem krzywdy innych). Przybiera on różne formy: kierowania się wyłącznie zyskiem, przekonania o bezwzględności własności, postawy beznamiętnego estetycyzmu, modlitwy-prośby, a nie modlitwy-dziękczynienia, całkowitej swobody seksualnej itd.; w przeciwieństwie do miłości własnej – egoizm (jednostki, warstwy lub narodu – czyli nacjonalizm) jest czymś godnym potępienia. Podobnie naganny byłby altruizm, jeśliby miał być dążeniem wyłącznie do cudzego dobra; dążeniem opierającym się na (błędnym!) mniemaniu, że dobro bliźniego – jako takie – jest wyższe od naszego własnego dobra.

Ideałem jest tutaj przyjaźń – jako zharmonizowanie miłości własnej i miłości bliźniego.

Są tacy, którzy świadomie wyznają etykę egoizmu, uważając, że „podeptane prawa ogółu” dadzą się zrównoważyć „szczęściem kilku niezwykłych jednostek”. A próbują uzasadniać to tym, że wszyscy ludzie w istocie są egoistami. Jeśli się odróżni egoizm od miłości własnej, fałsz takiego poglądu jest oczywisty.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1934^k – Istota egoizmu i jego przejawy. Lb., TWC, ss. 36.

1.2. Książki (współ)redagowane: 

Bp.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1931–1932 – Zagadnienia filozoficzne Konsolacji Boecjusza. PF r. XXIV z. 2–3 s. 104–121, r. XXXV z. 1–2 s. 81–95. • 1934a – πράξις et ποίησις dans l’Ethique Nikomachéene. W: [Charisteria Gustavo Przychocki… 1934], s. 175–189. • 1934b – W obronie humanizmu. Vb r. I nr 3 s. 322–333. • 1935a – Ekipy społeczne (Equipes sociales). Vb r. II nr 2 s. 393–412. • 1935b – Głos w sprawie artykułu „Perspektywy młodości” Kazimierza Wyki. Vb r. II nr 4 s. 818–832. • 1935c – Rozumowanie praktyczne i prawda praktyczna u Arystotelesa. PF r. XXXVIII z. 3 s. 196–207. 1936 – Arystoteles. W: [Reyman (red.) 1936], s. 189–190. • 1939a – Curt J. Ducasse. Are the Humanities Worth Their Keep? (rec.). NPJPOR t. XXIV s. 458–459. • 1939b – Friedrich v. Gottl-Ottilienfeld. Vom Ringen nach Wirtschaftswissenschaft (rec.). NPJPOR t. XXIV s. 259–261. • 1939c – Głos w dyskusji nad referatem Henryka Jakubanisa „Narodziny pojęcia nauki. Fakty i perspektywy”. NPJPOR t. XXIV s. 195. • 1939d – Izydora Dąmbska. Irracjonalizm a poznanie naukowe (rec.). NPJPOR t. XXIV s. 415–416. • 1939e – John Langdon-Davies. Man and His Universe (rec.). NPJPOR t. XXIV s. 471–472. • 1939f – James Ramsay MacDonald. Science and the Community. Max Schoen. Can We be Socially Intelligent? (rec.). NPJPOR t. XXIV s. 455–458. • 1960 – W sprawie klasyfikacji nauk u Platona i u Arystotelesa. W: [Czeżowski 1960^r], s. 239–250.

2. Publicystyka:

• 1930a^p – Na dobrej drodze. Wrażenia ze słowiańskiego kongresu w Lublanie. Pd t. XIX nr 10 s. 188–197. • 1930b^p – Sprawa utworzenia inteligencji Związku Słowiańskiej Inteligencji Katolickiej. Pd r. XVII t. XIX nr 10 s. 204–205. • 1931^p – Widowiska pasyjne w Oberammergau. Wspomnienie. Pd r. XVIII t. XX nr 2 s. 79–84.

Pisywał poza tym do pism: Pod Znakiem Maryi i Pro Christo.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa: 

Bp.