Miejsce w SLW: uczeń Kazimierza Sośnickiego.
Obszary badań: metodologia, filozofia nauki.
BIOGRAFIA
Data i miejsce urodzenia: 16.09.1925. Włocławek.
Data i miejsce śmierci: 27.10.2019. Warszawa.
Rodzice: Henryk i Aurelia z d. Gogolińska.
Matura: Gimnazjum im. Ziemi Kujawskiej we Włocławku (1947).
Studia: UT (1947–1951).
Magisterium: Wychowawcza rola sztuki według estetyki marksistowsko-leninowskiej. 27.12.1951. UT. Kazimierz Sośnicki.
Doktorat: Koncepcja nauki w pozytywizmie polskim. 21.12.1966. PAN. Bogdan Suchodolski.
Habilitacja: Pozytywistyczna teoria wiedzy. 1996. PAN.
Dydaktyka: UT (1950–1956).
Varia: Był zatrudniony w PAN (1957 – po 1994).
IDEE, PROBLEMY, REZULTATY
Ogólna charakterystyka dorobku naukowego
Skarbka interesowała relacja między filozofią a nauką (w ujęciu scjentyzmu i pozytywizmu); rekonstruował stanowisko metafilozoficzne Szkoły Lwowsko-Warszawskiej.
Wybrane kwestie szczegółowe
- Filozofia analityczna i jej związek z nauką. Polska gałąź filozofii analitycznej – Szkoła Lwowsko-Warszawska – „była to szkoła subtelnej analizy pojęciowej, precyzyjnego ustalania terminów naukowych, analitycznego opisu psychologicznego. Usuwała wiele nieporozumień znaczeniowych oraz stawiała stare i nowe zagadnienia filozoficzne w dojrzalszej, precyzyjniejszej formie. Niejako ostrzyła samo myślenie, ale nie wyznaczała jego kierunku. Stąd też niektórzy jej przedstawiciele mieli później osiągnięcia w różnych dyscyplinach naukowych oraz reprezentowali różne światopoglądy.
Z nauką związana była w trojakim sensie.
Po pierwsze – od nauk ścisłych przejęła wzorce dokładności; sprzyjała dążeniu do opracowywania problemów raczej węższych, ale dających się ująć za pomocą jednoznacznego aparatu pojęciowego; nie wykluczała jednak wizji dalszych perspektyw, tworzenia szeroko zakrojonych teorii. Tę całą grupę cech filozofii analitycznej można by uznać za swego rodzaju oddziałanie „formy” nauk ścisłych na filozofię.
Po drugie – podobny wpływ, lecz odwrotny, filozofia ta wywierała na naukę, przede wszystkim na tworzenie bardziej precyzyjnego aparatu pojęciowego w humanistyce.
Po trzecie – dla filozofów tej szkoły nauka była również przedmiotem badań, i to w różnych aspektach: jako system twierdzeń sui generis, jako kompleks czynności badawczych, jako element kultury (odgrywający w niej coraz donioślejszą rolę). Toteż ze względu na wymienione wyżej cechy filozofia ta była w Polsce bardzo potrzebna i miała swój wielki walor pedagogiczny”.
- Wiedza bez metafizyki i nauk idiograficznych. Wyeliminowanie metafizyki (maksymalistycznej) i niska ocena nauk idiograficznych (minimalistycznych) zawęża obszar wiedzy, będącej celem poznawczych aspiracji, do:
(a) „układów, mniej lub bardziej ogólnych, opisowych praw naukowych”;
(b) „hipotetycznych teorii naukowych”.
Wspólnym rysem (a) i (b) jest predykatywność, tj. możliwość przewidywania przyszłych faktów i sprawdzania przewidywań przez konfrontację z doświadczeniem.
BIBLIOGRAFIA
A. Wykazy prac:
Bp.
B. Bibliografia podmiotowa:
1. Teksty naukowe:
1.1. Książki własne:
• 1968k – Koncepcja nauki w pozytywizmie polskim. Ww., O, ss. 172. • 1995k – Pozytywistyczna teoria wiedzy. W., IHNPAN, ss. 242. • 2006k (z: Zbigniew Musiał i Bogusław Wolniewicz) – Trzy nurty: racjonalizm, antyracjonalizm, scjentyzm. W., WFiSUW, ss. 228.
1.2. Książki (współ)redagowane:
Bp.
1.3. Zbiory tekstów własnych:
Bp.
1.4. Artykuły:
• 1987 – Filozofia pozytywistyczna. W: [Skubała-Tokarska (red.) 1987], s. 749–770. • 1992 – Henryk Elzenberg (1887–1967): w dwudziestą piątą rocznicę śmierci. KHNT r. XXXVII nr 3 s. 3–26. • 1995 – Henryk Elzenberg (1887–1967). Or t. XXV s. 155–174. • 1996 – Kilka uwag na temat zadań filozofii nauki. ZN t. XXXII z. 3 s. 391–395. • 1998 – Koncepcja poznania w Szkole Lwowsko-Warszawskiej oraz w filozofii Henryka Elzenberga. Zbieżności i różnice. PFNS r. VII nr 2 s. 115–125. • 2000 – Scjentyzm – jego istota, obrona, krytyka. ZN t. XXXVI z. 2–3 s. 219–233.
2. Publicystyka:
Bp.
3. Teksty literackie:
Bp.
4. Przekłady:
Bp.
C. Bibliografia przedmiotowa:
Bp.
