Miejsce w SLW: uczeń Władysława Tatarkiewicza.

Obszary badań: filozofia.

Koncepcje: metafizyka epistemiczna.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 24.04.1923. Warszawa.

Data i miejsce śmierci: 9.12.2008. Warszawa.

Rodzice: Eugeniusz i Jadwiga Eleonora z d. Dobrzyńska.

Matura: Tajne komplety Liceum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie (1940).

Studia: Podziemny UW – studia u Władysława Tatarkiewicza (1941–1944), Polska Wyższa Szkoła Techniczna w Esslingen (1947–1949), University of Melbourne (1950–1953).

Magisterium: Meaningless Statements. 1953?1954?. University of Melbourne. Douglas Gasking.

Doktorat: Franz Berntano’s Theory of Truth. 1958?1962?. University of Melbourne. Douglas Gasking (?), Alexander Boyce Gibson (?).

Staż: Oxford University i Cambridge University (1959–1960).

Dydaktyka: Technikum Polskie w Esslingen (1947–1948), University of Melbourne (1955–1988), La Trobe University (Australia) (po przejściu na emeryturę).

Varia: Członek Narodowych Sił Zbrojnych. Uczestnik Powstania Warszawskiego 1944 (pseud.: Chwojko, Jan II); potem (1944–1945) przebywał w Stalagu w Lamsdorf (Łambinowicach). Wyemigrował najpierw do Wielkiej Brytanii (1948), a następnie do Australii (1949), gdzie został naturalizowany (1955). Od 1959 utrzymywał bliskie kontakty m.in. z UW i UJ. Od 1980 uprawiał także malarstwo.

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Srzednicki podejmował analizy z wielu dziedzin filozofii: logiki i filozofii języka (teoria znaczenia, metafora, struktura syntaktyczna wypowiedzi), metafizyki (ontologia formalna, problem psychofizyczny, koncepcja prawdy) i aksjologii (ocena dzieł sztuki, pojęcie dobra), a także wypowiadał się na tematy związane z filozofią polityki i społeczną (podstawy politologii, status praw człowieka, etyka polityczna). Swoje ogólne stanowisko filozoficzne nazwał „metafizyką epistemiczną”.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Metafizyka epistemiczna. Metafizyka epistemiczna jest stanowiskiem, które stoi w opozycji do poglądu, że „prawdziwą” wiedzą jest wiedza dająca się wyartykułować – a ponieważ narzędziem artykulacji jest język, wobec tego nie ma myślenia bez języka.

Tymczasem myślenie wyartykułowane – za pomocą języka – pojawia się dopiero jako kolejny etap myślenia po etapie „przedteoretycznego”, „suwerennego” kontaktu z rzeczywistością. Dlatego nie ma podstaw do tego, aby relację język-rzeczywistość uważać za relację odwzorowywania; nie jest to odwzorowywanie ani w tym sensie, że rzeczywistość „wymusza” odpowiednie struktury językowe, ani w tym, że język „narzuca” strukturę rzeczywistości.

„Prawdy o rzeczywistości, która nas otacza” nie da się wyprowadzić z „natury języka”.

• Dzieło twórcze. Dużo łatwiejsze od wskazania warunków wystarczających do tego, aby dane dzieło było twórcze – jest wskazanie warunków z jednej strony niewystarczających, a z drugiej niezbędnych jego bycia-twórczym.

(1) Dzieło twórcze musi być wynikiem działania celowego – nie zaś przypadku.

(2) Do tego, aby jakieś dzieło było twórcze, nie wystarczy, aby było inne od innych dzieł.

(3) Dzieło twórcze musi być pomysłowe.

(4) Dzieło twórcze musi być oryginalne i to w niebanalny sposób.

(5) Dzieło twórcze nie może być dziełem, które każdy „w pewnych granicach” może stworzyć, a więc którego stworzenie „mieści się możliwościach każdej przeciętnej osoby”.

Wiele wskazuje na to, że bycie-twórczym jest własnością stopniowalną – i że ten, kto tworzy dzieła twórcze, ma w niezwykłym stopniu umiejętność, którą „w pewnym stopniu” posiadają wszyscy.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac:

■ Żongołłowicz, Bogumiła: • 2008 – Jan Tadeusz Jerzy Srzednicki. Published Works. DU v. XVIII nr 1–2 s. 203–208.

B. Bibliografia przedmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1965^k – Franz Brentano’s Analysis of Truth. Hg., MNP, ss. XVIII+150. • 1976^k – Elements of Social and Political Philosophy. Hg., MNP, ss. VI+186. • 1983^k – The Place of Space and Other Themes. Variations of Kant’s First Critique. Hg., MNP, ss. XII+178. • 1988^k – The Democratic Perspective. Political and Social Philosophy. D., KAP, ss. VIII+376. • 1993^k – Kłopoty pojęciowe. W., PWN, ss. 304. • 1995^k – To Know or Not to Know. Beyond Realism and Anti-Realism. D., KAP, ss. XXXII+214. • 2003^k – Norm and Discernment. Study in Metaphysical Logic. Vol A of New Epistemology. W., WFiSUW, ss. XVIII+328. • 2015^k – Fundamentals of Articulate Thought. Vol B of New Epistemology. W., WFiSUW, ss. 302.

1.2. Książki (współ)redagowane

Od 1970 był redaktorem naczelnym trzech serii wydawniczych: Melbourne International Philosophy Series (v. I–VIII, Haga), Nijhoff International Philosophy Series (v. IX–LV, Dordrecht) i Western Philosophy Series (v. LVI–LX, Ashgate). Poza dziełami własnymi oraz Augustynka, Dziemidoka, Leśniewskiego, Marciszewskiego, Tatarkiewicza i Twardowskiego – a także tomów zredagowanych przez: (a) Dziemidoka i McCormicka, (b) Hołówk i Geacha, (c) Pawłowskiego, (d) Szaniawskiego i (e) Woleńskiego – planowane było (niedoszłe do skutku) wydanie Collected Works Łukasiewicza.

• 1984^r (z: Janusz Czelakowski i V. Frederick Rickey) – Leśniewski’s Systems. Ontology and Mereology. Hg. & Ww., MNP & O, ss. 262. • 1987a^r – Initiatives in Logic. Dordrecht, KAP, ss. X+262. • 1987b^r – Stephan Körner – Philosophical Analysis and Reconstruction. D., KAP, ss. 174. • 1988^r (z: Zbigniew Stachniak) – S. Leśniewski’s Lecture Notes in Logic. D., KAP, ss. XII+184. • 1992a^r (z: David Wood) – Essays on Philosophy in Australia. D., KAP, ss. 330. • 1992b^r (z: Dene I. Barnett, V. Frederick Rickey i Stanisław J. Surma) – Stanisław Leśniewski. Collected Works. V. I–II. D., KAP, ss. XVI+VI+794. • 1998^r (z: Zbigniew Stachniak) – Leśniewski’s Systems. Protothetics. D., KAP, ss. XIV+310.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1960 – On Metaphor. PQ v. X nr 40 s. 228–237. • 1961a – Metoda analityczna współczesnej filozofii angielskiej (ar.). RF t. XX nr 3 s. 172–173. • 1961b – Metafory i niektóre pojęcia ogólne (ar.). RF t. XX nr 3 s. 173–174. • 1961c – O wyłączaniu logicznie koniecznym (ar.). RF t. XX nr 3 s. 174–175. • 1961d – To the Advantage of Everyone Alike. Min v. LXX nr 278 s. 255. • 1961e – W sprawie pojęcia prawdy (ar.). RF t. XX nr 3 s. 176. • 1962a – Franz Brentano. W: [Berry (red.) 1962], s. 18–22. • 1962b – Could Machines Talk? An v. XXII nr 5 s. 113–117. • 1962c – Filozofia w Australii. RF t. XXI nr 2 s. 141–144. • 1962d – Incompatibility Statements. AaJP v. XL nr 2 s. 178–186. • 1962e – Pojęcie znaczenia w późniejszej filozofii Ludwika Wittgensteina. SL t. XIII s. 249–264. • 1962f – Remarks Concerning the Interpretation of the Philosophy of Franz Brentano. PPR v. XXII nr 3 s. 308–316. • 1962g – Upodobanie a sąd estetyczny. Es r. III s. 63–72. • 1963a – A Reply to My Critics. Soph v. II nr 2 s. 21–27. • 1963b – Are Statements of Religion Really Worth Discussing. Soph v. II nr 1 s 26–30. • 1963c – Basic Political Concepts. PQ v. XIII nr 52 s. 1–11. • 1964 – Content Test of an Alleged Statements of Religious Belief. Soph v. III nr 2 s. 31–35. • 1965a – Is Religion Really Necessary? Hum v. XXV nr 3 s. 358–361. • 1965b – The Ontological Proof and the Concept of „Absolute”. Soph v. IV nr 3 s. 28–32. • 1965c – Two Contemporary Accounts of Truth. IJP v. VII nr 4 s. 85–98. • 1966a – Analiza logiczna a analiza gramatyczna jako zasadnicza metoda filozofii według Ludwika Wittgensteina. AUMC sec. F. Nauki Filozoficzne i Humanistyczne v. XXI nr 3 s. 67–81. • 1966b – It Is True. Min v. LXXV nr 299 s. 385–395. • 1966c – Nowy fizykalizm. RF t. XXIV nr 3–4 s. 173–178. • 1966d – Some Elements of Brentano’s Analysis of Language and Their Ramifications. RIP v. XX nr 4 s. 434–445. • 1967a – Gustav Bergmann. Realism. A Critique of Brentano and Meinong (rec.). AaJPh v. LXV nr 3 s. 379–381. • 1967b – O właściwej ocenie dzieł sztuki. SF r. XI nr 4 s. 74–82. Przekł. ang.: On Judging Works of Art. Th v. XXXIV (1969) nr 3 s. 245–255. • 1969 – Henryk Skolimowski, Polish Analytical Philosophy. Tadeusz Pawłowski. Logiczna teoria nauki (rec.). Min v. LXXVIII nr 310 s. 308–311. • 1970 – Reference and Description. Th v. XXXVI nr 2 s. 127–141. • 1971 – Rights and Rules. PQ v. XXI nr 85 s. 315–323. • 1972a – Some Objections to Mind-Brain Identity Theories. Ph v. II nr 3 s. 205–225. • 1972b – The Transcendental Impossibility of Solipsism. Rt B. XIV H. 2 s. 131–143. • 1973 – Statistical Indeterminism and Scientific Explanation. Syn v. XXVI nr 2 s. 197–204. • 1974 – O rzekomym istnieniu twierdzeń i zasad (ar.). RF t. XXII nr 4 s. 301–303. • 1975 – Pseudo-Existential Statements. ZNUJ. Prace Filozoficzne z. 5 s. 25–36. • 1976a – On Being a (Material) Object. P22CHL s. 31–38. • 1976b – Dwa paradoksy indukcji. SF r. XX nr 4 s. 195–201. Przekł. ang.: The Two Paradoxes of Induction. DH v. III (1976) nr 2 s. 159–164. • 1976c – Quine i logika struktury. SF r. XX nr 3 s. 129–135. • 1977 – What Creativity is Not. DH v. IV nr 4 s. 85–93. • 1978 – O stwierdzaniu. W: St (red.) 1978], s. 51–58. • 1979a – Declarative versus Operative Signs and „True”. SS t. IX s. 77–87. • 1979b – Spór o uprawnienia zwierząt. RF t. XXXVII nr 3–4 s. 137–141. • 1980 – Acts, Their Classification and Grading. RP nr 4 s. 63–71. • 1981 – Some Prognostic Difficulties for Utilitarian Social Planning. A Sketch of a Problem. DH v. VIII nr 3 s. 113–118. • 1982 – Is „Is” Just an „Is”, or Is It also an „Ought”? AUMCS Sec. II. Philosophia, Sociologia v. VII nr 2 s. 13–25. • 1983 – In Defense of Idiosyncrasy Platitutes „Contra-Categorial Stories”. RP nr 7 s. 99–112. • 1984a – Freedom and Capacity. Py v. LIX nr 229 s. 339–344. • 1984b – On Strawson’s Criticism of Kant’s Transcendental Idealism. K-S B. LXXV H. 1 s. 94–103. • 1984c – Private and Public Language. W: [Pelc et al. 1984^r], s. 363–372. • 1985 – Substancja, przedmiot, przestrzeń (ar.). RF t. XXXII nr 1–2 s. 77–78. • 1987a – Czy czas jest formą wewnętrznego doznania. SF t. XXXI nr 11 s. 143–146. • 1987b – The Concept of Object in General. RP nr 11 s. 39–47. • 1988 – Wszelkie dobro się liczy. Et t. XXIV s. 25–38. Przekł. ang.: Every Good Counts. Ax v. VII (1996) nr 3 s. 395–406. • 1989a – Basic Political Concepts. W: [Beck (red.) 1989], s. 402–410. • 1989b – Etyka, estetyka i domniemane wartości obiektywne. W: [Kuczyńska 1989^r], s. 68–78. • 1990 – Logical Concerns of Philosophical Analysis. W: [Żarnecka-Biały 1990^r], s. 3–22. • 1991 – On Subjective Appreciation of Objective oral Points. W: [Geach (red.) 1991], s. 255–274. • 1992a – Niepełne opisy – uwagi o czasie i przestrzeni. Wariacje na tematy Kantowskie. W: [Pelc 1992^r], s. 108–122. • 1992b – On Kant’s Synthetic a priori. ZNWSPO. Matematyka z. 28 s. 87–95. • 1993 – Filozofia błędu. Pr nr 120–121 s. 37–50. • 1994a – Constraints on the Possibility of Knowledge. W: [Omyła (red.) 1994], s. 335–344. • 1994b – Epistemologia dnem do góry. Paradygmaty możliwości poznania (ar.). RF t. LI nr 3–4 s. 296–297. • 1995 – On the Supposed Supremacy of Rights. DU v. V nr 5 s. 107–118. • 1997a – Logika i jej rola wobec myślenia. W: [Kostro i Przybyłowski (red.) 1997], s. 21–23 Przekł. ang.: Logic and Thought, Ax v. VII (1997) nr 1–3 s. 293–306. • 1997b – Preference Compatibility. W: [Omyła (red.) 1997], s. 323–335. • 1998 – Brentano and the Thinkable. W: [Poli (red.) 1998], s. 139–150. • 2004 – Ksenofobia i wspólnota (rec.). RF t. LXI nr 2 s. 299–301. • 2009a – Problems with Revolutionary Conceptualisations and Their Historical Impact. W: [Zięba (red.) 2009], s. 116–131. • 2009b – Przyczynek do księgi pamiątkowej Profesora Andrzeja L. Zachariasza. W: [Zięba (red.) 2009], s. 12–13.

2. Publicystyka:

• 1999^p – Andrzej Gawroński. Mój punkt widzenia. Felietony australijskie. Rysunki Jana Srzednickiego. Tr., BUMK, ss. 110.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia podmiotowa:

■ Czeżowski, Tadeusz: • 1969 – Jan Srzednicki. Franz Brentano’s Analysis of Truth (rec.). RF t. XXVII nr 2–3 s. 133–134. ■ Marciszewski, Witold: • 1982 – My Road to Philosophy. An Interview with Professor Jan Srzednicki. DH v. IX nr 2 s. 91–94. ■ Motycka, Alina (red.): • 2008 – Jana Srzednickiego sapientia restitua. W., WFiSUW, ss. 280. ■ Poli, Roberto (red.): • 1993 – Consciousness, Knowledge and Truth. Essays in Honor of Jan Srzednicki. Dordrecht, KAP, ss. X+196. ■ Sak, Jarosław: • 2008 – Is a Disease Cognizable? Consideration on Philosophy of Medicine in Reference to the New Epistemology of Jan Srzednicki. DU v. XVIII nr 1 s. 157–163. ■ Żarnecka-Biały, Ewa: • 2009 – Profesor Jan Srzednicki (24 kwietnia 1923 – 9 grudnia 2008). Wspomnienie. GWyb (mut. K.) r. XXI nr 172 s. 7. ■ Żongołłowicz, Bogumiła: • 2009 – The Death of Jan Tadeusz J. Srzednicki. DU v. XIX nr 6–7 s. 167–168. ■ Żurkowska, Grażyna: • 2003 – Jan Srzednicki: metafizyczne podstawy poznania. AUMCS sec. I. Philosophia-Sociologia v. XXVIII s. 43–54.