Miejsce w SLW: uczeń Henryka Mehlberga.

Obszary badań: filozofia nauki, historia nauki.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 21.01.1929. Laurelton (USA).

Data i miejsce śmierci: 8.03.2024. Hyde Park (USA).

Rodzice: Morris i Fay z d. Reich.

Matura: Andrew Jackson High School w New York City (1944).

Studia: Columbia University (?–1947), University of Chicago (?–1958) i University of Michigan (?–1959).

Magisterium: (BA). 1947. Columbia University.

Doktorat I (Master of Arts): An Examination of Some Aspects of Natural Science. 06.1958. University of Chicago. Henryk Mehlberg.

Doktorat II (Master of Science): 1959. University of Michigan.

Dydaktyka: Brandeis University (1959–1962), Case Western Reserve University (1967–1973), Columbia University (1973–1980), University of Chicago (1980–2000).

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Stein zajmował się problematyką należącą do filozofii i historii nauki, epistemologii, metodologii i metafizyki – oraz fizyki (teorii względności, mechaniki kwantowej) i podstaw matematyki.

W badaniach z zakresu historii nauki kierował się zasadą, że prace najwybitniejszych przedstawicieli nauk ścisłych (w szczególności matematyki i fizyki) – także z epok odległych – warte są studiowania także dzisiaj; należy je przy tym poddawać starannej (re)interpretacji z uwzględnieniem dzisiejszego stanu wiedzy w danej dziedzinie.

Aby ta interpretacja była adekwatna, należy: (a) wykorzystywać współczesną wiedzę matematyczną (m.in. geometryczną) i fizyczną, gdyż tylko dzięki temu można oddzielić to, co w klasycznych tekstach było trafne (chociaż czasem „nieporadnie” wyrażone), od tego, co trzeba zdecydowanie uznać za błędne; (b) uwzględniać kontekst intelektualny czasów, w których dany tekst powstał; (c) liczyć się z wieloznacznością i zmianami semantycznymi stosowanej w interpretowanych tekstach terminologii (zwłaszcza greckiej i łacińskiej).

Był zwolennikiem poglądu, że odkrycia nauk przyrodniczych rzucają światło na klasyczne fundamentalne problemy filozoficzne. W tym świetle np. okazuje się, że nie ma istotnej różnicy między „oświeconym realizmem” a „wyrafinowanym instrumentalizmem” w odniesieniu do przedmiotu nauk przyrodniczych.

W ramach „epistemologii naturalistycznej” starał się wyjaśnić naukowo niektóre przekonania zdroworozsądkowe – np. intuicyjność pojęcia kosmicznej teraźniejszości (resp. jednoczesności) „w całej przestrzeni”. Ludzie – i wszelkie obiekty, z którym mają do czynienia – są „czasowo dłudzy i przestrzennie szczupli”. Kontakt z tymi obiektami wymaga oddziaływań, a te (zgodnie z teorią względności) nie są natychmiastowe; momenty teraźniejszości muszą więc być wystarczająco długie, aby „zmieściły się” w nich serie oddziaływań wewnątrz odpowiedniej części centralnego układu nerwowego niezbędne do funkcjonowania świadomości.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne: 

Bp.

1.2. Książki (współ)redagowane: 

Bp.

1.3. Zbiory tekstów własnych: 

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1967 – Newtonian Space-Time. TQ v. X nr 3 s. 174–200. Toż w: [Plater (red.) 1970], s. 258–284. • 1968 – On Einstein-Minkowski Space-Time. JPh v. LXV nr 1 s. 5–23. • 1969 – Comments on „The Thesis of Parmenides”. RM v. XXII nr 4 s. 725–734. • 1970a – Is There a Problem of Interpreting Quantum Mechanics? Ns v. IV nr 1 s. 93–103. • 1970b – A Note on Time and Relativity Theory. JPh v. LXVII nr 9 s. 93–103. • 1970c – On the Notion of Field in Newton, Maxwell, and Beyond. W: [Stuewer (red.) 1970], s. 264–287, 299–310. • 1970d – On the Paradoxical Time-Structures of Gödel. PhSc v. XXXVII nr 4 s. 289–294. • 1971 (z: Abner Shimony) – Limitation on Measurement. W: [Espagnat (red.) 1971], s. 54–76. • 1972a – Graves on the Philosophy of Physics. JPh v. LXIX nr 19 s. 621–634. • 1972b – On the Conceptual Structure of Quantum Mechanics. W: [Colodny (red.) 1972], s. 367–438. • 1974 – Maurice Clavelin on Galileo’s Natural Philosophy. BJPS v. XXV nr 4 s. 375–397. • 1977a – On Space-Time and Ontology. Extract from a Letter to Adolf Grünbaum. W: [Earman, Glymour i Stachel (red.) 1977], s. 374–402. • 1977b – Some Philosophical Prehistory of General Relativity. W: [Earman, Glymour i Stachel (red.) 1977], s. 3–49. • 1979a (z: Abner Shimony) – A Problem in Hilbert Space Theory Arising from the Quantum Theory of Measurement. AMM v. LXXXVI nr 4 s. 292–293. • 1979b – On Newton and Einstein. LCUT v. XII s. 63–78. • 1981 – „Subtler Forms of Matter” in the Period Following Maxwell. W: [Cantor i Hodge (red.) 1981], ss. 309–340. • 1982 – On the Present State of the Philosophy of Quantum Mechanics. PSA v. II s. 563–681. • 1984 – The Everett Interpretation of Quantum Mechanics: Many Worlds of None? Ns XVIII s. 635–652. • 1987 – After the Baltimore Lectures: Some Philosophical Remarks on the Subsequent Development of Physics. W: [Kargon i Achinstein (red.) 1987], s. 375–398. • 1988 – Logos, Logic, and Logistiké: Some Philosophical Remarks on the 19th-century Transformation of Mathematics. W: [Aspray i Kitcher (red.) 1988], s. 238–259. • 1989 – Yes, but…: Some Skeptical Reflections on Realism and Anti-Realism. Dl (SLC) v. XLIII nr 1–2 s. 47–65. • 1990a – Eudoxos and Dedekind: On the Ancient Greek Theory of Ratios and its Relation to Modern Mathematics. Syn v. LXXXIV nr 2 s. 163–211. • 1990b – „From the Phenomena of Motions to the Forces of Nature”: Hypothesis or Deduction? PBMPSA v. II s. 209–222. • 1990c – Introductory note to the Paper of Kurt Gödel „A Remark about the Relationship between Relativity Theory and Idealistic Philosophy. W: [Gödel 1986–1995]. V. II, s. 199–201. • 1990d – On Locke, „the Great Huygenius, and the Incomparable Mr. Newton”. W: [Bricker i Hughes (red.) 1990], s. 17–47. • 1991 – On Relativity Theory and Openness of the Future. PhSc v. LVIII nr 2 s. 147–167. • 1992 – Was Carnap Entirely Wrong, After All? Syn v. XCIII nr 1–2 s. 275–295. • 1993 – On Philosophy of Natural Philosophy in the Seventeenth Century. MSP v. XVIII nr 1 s. 177–201. • 1995a – Introductory Note to Kurt Gödel „Some Observations about the Relationship between Theory of Relativity and Kantian Philosophy. W: [Gödel 1986–1995]. V. III, ss. 202–229. • 1995b – Newton. W: [Kim i Sosa (red.) 1995], s. 353–355. • 1995c – Some Reflection on the Structure of our Knowledge in Physics. W: [Prawitz, Skyrms i Westerstähl (red.) 1995], s. 633–655. • 1997 – Maximal Extension of an Impossibility Theorem Concerning Quantum Measurement. W: [Cohen et al. (red.) 1997], s. 231–243. • 2001 (z: Abner Shimony) – Comment on „Nonlocal Character of Quantum Theory” by Henry P. Stapp. AHP v. LXIX nr 8 s. 848–853. • 2002 – Newton’s Metaphysics. W: [Cohen i Smith (red.) 2002], s. 256–307. • 2003 (z: Abner Shimony) – On Quantum Non-Locality, Special Relativity, and Counterfactual Reasoning. W: [Ashtekar et al. (red.) 2003], s. 499–521. • 2004 – The Enterprise of Understanding and the Enterprise of Knowledge. For Isaac Levi’s in Admiration and Friendship. Syn v. CXL nr 1–2 s. 135–176. • 2009 – „Definability”, „Conventionality”, and Simultaneity in Einstein-Minkowski Space-Time. W: [Christian i Myrvold (red.) 2009], s. 403–442.

2. Publicystyka: 

Bp.

3. Teksty literackie: 

Bp.

4. Przekłady: 

Bp.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■ Shimony, Abner: • 2002 – The Character of Howard Stein’s Work in Philosophy and History of Physics. W: [Malament (red.) 2002], s. 1–8.