Miejsce w SLW: uczeń Kazimierza Twardowskiego.

Obszary badań: psychologia, metodologia, estetyka, historia filozofii.

Koncepcja: kratyzm.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 30.04.1878. Lubaczów.

Data i miejsce śmierci: 21.12.1948. Konstancin/Skolimów k. Warszawy.

Rodzice: Ludwik Filip i Urszula Teodora Aurelia z d. Woińska.

Matura: Gimnazjum Franciszka Józefa we Lwowie (1888–1896).

Studia: UL (1896–1900).

Doktorat: Analiza psychologiczna ambicji. 14.04.1901. UL. Kazimierz Twardowski.

Staż: Universität Wien (1901–1902) i Universität Leipzig (1902).

Habilitacja: Analiza psychologiczna objawów woli. 1.10.1904. UL.

Profesura: 1.04.1919/22.10.1920.

Dydaktyka: IV Gimnazjum we Lwowie (1902–1908), VII Gimnazjum we Lwowie (1908–1915), UL (1904–1919), UW (1919–1939, 1945–1948).

Varia: Mąż Heleny, ojciec Tadeusza. Używał też imion: Władysław Józef Sas Wasylkowicz. Członek TNW (1930).

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Władysław Witwicki był uczonym i artystą. Jako uczony zajmował się przede wszystkim psychologią i estetyką. W zakresie psychologii był m.in. twórcą koncepcji kratyzmu, zgodnie z którą stosunki międzyludzkie są wyznaczane przez dwa czynniki: jakość nastawienia (życzliwość – wrogość) i poczucie mocy (wyższość – niższość – równość). Przedstawił analizy wielu pojęć psychologii deskryptywnej, takich jak: ambicja, inteligencja, wola, postanowienie itd.

W psychologii Władysław Witwicki zalecał stosowanie zarówno metod introspekcyjnych, jak i metod polegających na interpretacji trwałych wytworów czynności psychicznych – w tym wypowiedzi respondentów. Przykładem zastosowania tych ostatnich metod u samego Witwickiego było zbadanie wypowiedzi osób przedstawiających się jako wierzące i objawiających dysonans poznawczy w sprawach wiary i wiedzy naukowej lub zdroworozsądkowej.

W semiotyce przedstawił złożoną klasyfikację znaków życia psychicznego; w metodologii zanalizował m.in. pojęcie dyskusji oraz zbadał relację między sztuką a nauką.

Dawał wyraz sympatii etyce niezależnej.

Do jego dorobku naukowego wypada poza pracami własnymi zaliczyć jego przekłady dialogów Platona, opatrzone obszernymi komentarzami interpretacyjnymi. Jako artysta uprawiał twórczość plastyczną: malarstwo, rysunek i rzeźbę.

Wybrane kwestie szczegółowe

• Sposoby poznawania psychiki. Przedmiotem badań psychologii są fakty (resp. zjawiska i dyspozycje) psychiczne. Fakty i dyspozycje psychiczne są powiązane z pewnymi faktami (i dyspozycjami) fizycznymi, ale nie są z nimi tożsame.

Główna metoda badawcza stosowana w psychologii jest podobna do metod stosowanych w innych naukach empirycznych. Jest to obserwacja – tyle że wewnętrzna, czyli introspekcja. Obserwacja jest w wypadku psychologii uzupełniona interpretacją zewnętrznych zachowań ludzkich i ich wytworów; jeśli chodzi o te ostatnie, to wchodzą w grę pamiętniki, wyznania itp. Do tego dochodzą metody statystyczne bazujące na ankietach, kwestionariuszach i eksperymentach psychologicznych.

Właściwa interpretacja wspomagana jest przez intuicję psychologiczną.

Od psychologii oczekuje się spełnienia kryteriów naukowości wspólnych całej nauce. Ktoś zaś umie myśleć naukowo, kiedy potrafi myśli swe formułować jasno, wyrażać jasno, kiedy uznaje i wypowiada tylko te przekonania, które uzasadnić potrafi, kiedy i od siebie, i od drugich z nałogu już wymaga, żeby uzasadniali to, co głoszą, kiedy potrafi ocenić logiczną wartość rozumowań, które napotyka, kiedy skutkiem tego nie pyta, kto mówi, ale pyta, co kto mówi i jak to uzasadnia, kiedy nie idzie za powagami, ale za argumentami”.

• Kratyzm. Klasa uczuć rozpada się na dwie podklasy: uczucia autopatyczne i uczucia heteropatyczne. Te pierwsze są przeżywane przez jednostkę bez względu na jej stosunek do innych ludzi; te drugie – ze względu na ten właśnie stosunek.

Uczucia heteropatyczne różnią się od siebie, po pierwsze, ze względu na to, czy stosunek innych osób do nas, który jest ich podstawą, jest życzliwy, czy wrogi. Po drugie, różnią się od siebie ze względu na to, jaka jest relacja poczucia mocy (scil. siły) u tych pierwszych do naszego własnego poczucia mocy. Powiedzmy krótko o ludziach, którzy: (a) mają silniejsze poczucie mocy niż my – że są silniejsi od nas; (b) mają równe poczucie mocy co my – że są nam równi; (c) mają słabsze poczucie mocy niż my – że są słabsi od nas. Skrzyżowanie podziału zbioru ludzi pozostających do nas w stosunku życzliwości lub wrogości z podziałem według stopnia poczucia mocy pozwala umieścić uczucia, które żywimy do innych ludzi, w jednej z sześciu grup, a mianowicie uczucia wobec ludzi:

(1) życzliwych wobec nas i silniejszych od nas (tu mieści się cześć i wdzięczność wobec nich);

(2) życzliwych wobec nas i równych nam (tu mieści się przyjaźń wobec nich);

(3) życzliwych wobec nas i słabszych od nas (tu mieści się postawa opiekuńczości i litości wobec nich);

(4) wrogich wobec nas i silniejszych od nas (tu mieści się nienawiść i zawiść wobec nich);

(5) wrogich wobec nas i równych nam (tu mieści się uczucie bezsilności wobec nich);

(6) wrogich wobec nas i słabszych od nas (tu mieszczą się m.in. lekceważenie ich, wstręt i pogarda wobec nich).

Ponieważ zarówno poczucie mocy, jak i życzliwość resp. wrogość są wielkościami stopniowalnymi, granice między powyższymi grupami nie są ostre. Pogląd, który z dążenia do poczucia mocy czyni fundament życia psychicznego wszystkich ludzi – i w związku z tym uwzględnienie go pozwala tłumaczyć i syntetyzować wiele faktów doświadczenia wewnętrznego – to kratyzm. Fundamentalny charakter poczucia mocy przejawia się m.in. w tym, że człowiek – w każdym razie człowiek ambitny – nie znosi poczucia własnej niemocy i w związku z tym dąży do jej usunięcia poprzez wyniesienie się nad innych (scil. osiągnięcie poczucia mocy silniejszego niż mają ci ostatni).

• Psychologiczna zasada niesprzeczności a religia. Na ogół przez psychologiczną zasadę niesprzeczności rozumie się pogląd, że niemożliwie jest żywienie zarazem dwóch sprzecznych przekonań. Niemożliwość ta jest pochodną tego, że „prawda jest jedna”, tzn. jest tylko jeden prawdziwy sąd opisujący dany fakt; jest tak dlatego, że sam zbiór faktów jest wewnętrznie niesprzeczny.

Adekwatniejsza ekspozycja psychologicznej zasady niesprzeczności ma postać: „Trudno jest człowiekowi przytomnemu przeżywać dwa sprzeczne przekonania równocześnie i świadomie”. Dodatek ograniczający tę zasadę do „człowieka przytomnego” ma uwzględniać fakt, że tzw. zbitki pojęciowe – tj. wyobrażenia przedmiotów o własnościach, które się wykluczają – zdarzają się nieraz we śnie i nie wywołują „niepokoju” logicznego. Natomiast dodatek, że żywienie sprzecznych przekonań jest „trudne”, neutralizuje „niemożliwość” pierwotnego sformułowania.

Jeden ze sposobów osłabienia wspomnianej wyżej trudności „człowieka przytomnego” polega na tym, że jedno z przekonań sprzecznych jest usuwane z jego pola uwagi. Drugi ze sposobów zaś polega na tym, że jedna z myśli sprzecznych traci swój charakter przekonaniowy: staje się nie sądem, lecz supozycją. Supozycja jest (podobnie jak sąd) myślą coś twierdzącą lub czemuś przeczącą, ale (inaczej niż sąd) pozbawioną momentu przekonania o jej prawdziwości. Supozycje mogą różnić się między sobą ze względu na stopień, w którym osoba suponująca coś skłania się do asercji, tj. uznania swojej myśli za prawdziwą: od wątpienia, że jest tak a tak (w którym ta skłonność jest słaba) do przypuszczenia, że jest tak a tak (w którym ta skłonność jest silna).

Jedną z dziedzin – poza snem – w której występują wspomniane zbitki pojęciowe, są przekonania człowieka wierzącego, np. wyznawcy chrześcijaństwa, w szczególności wyznawcy wykształconego („oświeconego”). Sprzeczność ma tu miejsce między niektórymi elementami doktryny religijnej a elementami naukowego – a nawet zdroworozsądkowego – obrazu świata. Elementy doktryny religijnej bywają niezgodne z elementami naukowego obrazu świata (np. cuda są niemożliwe na gruncie praw przyrody) lub z niektórymi zasadami zdroworozsądkowymi (że np. nie można obarczać nikogo odpowiedzialnością za czyny niepopełnione albo zadawać osobom niewinnym cierpień w imię sprawiedliwości). Jest to właśnie świadectwem tego, że elementy wiary religijnej są tylko supozycjami, a nie przekonaniami sensu stricto. Owe supozycje miewają przy tym różny stopień żywości i siły, a niekiedy nawet przechodzą w przekonania przy równoczesnym przejściu przekonań naukowych (resp. zdroworozsądkowych) w supozycje.

• Etyka świecka i jej źródła. Postawa antyirracjonalistyczna skłania do zakwestionowania dwóch źródeł etyki religijnej (a w każdym razie etyki chrześcijańskiej): autorytetu „ksiąg świętych” (w chrześcijaństwie – Ewangelii) i Objawienia. Etyka powinna być „świecka”, a jej podstawą powinny być rezultaty psychologicznej analizy pragnień ludzkich. Pragnienia to konglomeraty sądów (wydanych), sądów przedstawionych i uczuć; należy je odróżniać od postanowień, tj. sądów o przyszłym działaniu tego, kto coś postanawia zrobić. Najbardziej podstawowym spośród pragnień ludzkich jest „pęd do potęgowania objawów życiowych”, z którego rodzi się kultura. Normy moralne zakazują więc tworzenia przeszkód na drodze do urzeczywistniania tego pędu i powinny służyć temu, „żeby drugim i sobie życia nie zatruwać i nie utrudniać”.

Skądinąd lista norm postulowanej etyki świeckiej pokrywa się z listą norm zakazujących postępowania obarczonego tym, co w etyce chrześcijańskiej nazywane jest „grzechami głównymi”. Harmonizuje to z poglądem, że w dziedzinie norm etycznych – podobnie jak w dziedzinie sądów o świecie – obowiązuje zasada niesprzeczności, a w konsekwencji mamy tylko jeden niesprzeczny system etyczny (tak jak jest tylko jeden niesprzeczny prawdziwy obraz świata).

Listę chrześcijańskich grzechów głównych należy uzupełnić „grzechem głupoty”. Jest to określenie na wpół żartobliwe, ale ma całkiem poważny sens: albowiem pozostałe grzechy główne mają nieraz źródło właśnie w niewiedzy.

Jednym z kryteriów oceny norm etycznych jest ich „realistyczność”, tj. to, czy ludzie są w stanie przestrzegać tych norm we wszystkich sytuacjach, w których miałyby zastosowanie. Otóż okazuje się, że niektóre znane normy etyczne są formułowane nierealistycznie. Należy do nich np. norma niekłamania i niezabijania. Norma niekłamania powinna być ograniczona do wypadków, w których czyjeś kłamstwo wyrządza innym ewidentną krzywdę, a norma niezabijania – do zakazu zabijania bez potrzeby i nakazu minimalizowania cierpienia tego, kogo się zabija.

Pęd do potęgowania objawów życiowych, leżący u źródeł etyki, nie jest czymś wrodzonym. Dlatego i skłonność do przestrzegania norm moralnych – działania zgodnie z tzw. głosem sumienia – nie jest sprawą instynktu. Jest ona sprawą „dobrego wychowania”: to na jego gruncie rodzi się chęć postępowania zgodnie z tymi normami – bez tej indywidualnej chęci nie da się nikomu narzucić owych norm.

Etyka świecka pesymistycznie więc zapatruje się na możliwość „umoralnienia” jednostek.

• Wolna wola i funkcja kary. Zgodnie z determinizmem „wszystko, cokolwiek się dzieje, wynika z konieczności z jakichś przyczyn i nie może się dziać inaczej, jak długo się coś nie zmieni w przyczynach”. Takie, a nie inne (np. dobre lub złe) postępowanie człowieka jest spowodowane takimi, a nie innymi przyczynami tego postępowania.

Kara za czynienie zła powinna spełniać nie tylko rolę prewencyjną i odstraszającą, lecz także korygującą. Nie jest bowiem wykluczone (a więc jest możliwe), że pod wpływem kary osoba czyniąca źle przemyśli swoje postępowanie i zacznie czynić dobrze.

• Psychologiczna analiza sztuki. Jest wątpliwe, czy estetyka da się uprawiać w sposób naukowy – nie wiadomo bowiem, co to jest piękno i jak się ono ma do tego, co się i komu podoba.

Jeśli się formułuje jakieś kryteria oceny wartości artystycznej, to trzeba mieć świadomość, że są to zawsze kryteria indywidualne, a nie uniwersalne. Takimi bynajmniej niepretendującymi do uniwersalności kryteriami w odniesieniu np. do dzieł malarskich czy rzeźbiarskich są konserwatywne kryteria typu: podobieństwa do przedstawianego przedmiotu (czy szerzej: do natury), umiejętności pokazania rzeczywistego wyglądu przedmiotu, zgodności z kanonem piękna w obrębie danego stylu (który to kanon jest wyznaczany przez arcydzieła) oraz nowości formalnej i tematycznej. Dwa pierwsze kryteria nie są zresztą „absolutne”: artyści mają prawo do deformacji rzeczywistości, ale nie jest to prawo do deformacji całkowitej.

Głównym zadaniem w badaniach nad dziełami sztuki jest psychologiczna interpretacja tych dzieł jako wyrazu przeżyć i osobowości ich twórców oraz analiza ich odbioru przez publiczność. Taka interpretacja i analiza mogły już spełniać kryteria naukowości, gdyż zarówno ekspresja, jak i recepcja artystyczna są uchwytnymi dla badacza faktami empirycznymi, które można wyjaśniać za pomocą mniej lub bardziej prawdopodobnych – ale zawsze obiektywnych – hipotez.

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

2. Bibliografia przedmiotowa:

1.1. Książki własne:

• 1904^k – Analiza psychologiczna objawów woli. L., TPNP, ss. 128. • 1921^k – Obraz pierwszej lekcji psychologii w klasie ósmej. Zam., ZPS, ss. 48. • 1925–1927^k – Psychologia. Dla użytku słuchaczów wyższych zakładów naukowych. T. I, T. II. L., O, ss. 424+416. 1930–1933², ss. 480+472. 1946³ (tylko T. I), ss. 510. 1962–1963⁴, ss. 420+408. • 1928^k – Zarys psychologii. Podręcznik dla uczniów szkół średnich i seminariów nauczycielskich. L., KA, ss. 192. 1929². 1931³. • 1930^k – O pewnej psychologii sukcesu. W związku artykułem Boya o wystawie Styków. W., n.a., ss. 16. • 1934a^k – Analiza psychologiczna ambicji. L., PTF, ss. 44. • 1934b^k – Wiadomości o stylach. L., PWKS, ss. 338. 1960². W., WP, ss. 268. • 1936^k – Rozmowa o jedności prawdy i dobra. L., F, ss. 62. • 1938a^k – Co to jest dyskusja i jak ją trzeba prowadzić? L., LBP, ss. 28. 1949². Ł., Cz, ss. 22. • 1938b^k – Pojęcie inteligencji. W., SPTWW, ss. 40. • 1938c^k – Psychologia a wojsko. W., SPTWW, ss. 34. • 1939a^k – La foi des éclairés. Ps., FAl, ss. 236. Przekł. pol.: Wiara oświeconych. W. 1959, PWN, ss. 306. 1980², ss. 226. • 1939b^k – O typach charakteru. W., SPTWW, ss. 28. • 1946–1948^k – Wiadomości z psychologii. Z. 1–10. W., Cz, ss. 30+24+26+20+24+20+24+30+24+24. • 1947^k – Przechadzki ateńskie. W., PWN, ss. 132. • 1950^k – Najprostsze zadania z pespektywy malarskiej. K., WZK, ss. 40. • 1954^k – O widzeniu przedmiotów. Zasady pespektywy. W., BA, ss. 300. • 1957^k – Pogadanki obyczajowe. W., PWN, ss. 160. 1960². 1962³. • 1958^k – Dobra Nowina według Mateusza i Marka. W., PWN, ss. 382. • 1960^k – Anatomia plastyczna. W., PWN, ss. 360.

1.2. Książki (współ)redagowane:

• 1947^r – Platon jako pedagog. W., NK, ss. 128.

1.3. Zbiory tekstów własnych:

• 1995^z – „Psychologia uczuć” i inne pisma. W., WNPWN, ss. 436.

1.4. Artykuły:

• 1900a – Analiza psychologiczna ambicji. PF r. III z. 4 s. 26–49. • 1900b – Symbolizm w sztuce. Szkic z psychologii sztuki. GLw r. XC nr 3 s. 4, nr 6 s. 4, nr 7 s. 4, nr 8 s. 4. • 1902 – Rzut oka na kierunek W. Wundta w dziejach filozofii. TSP nr 9 s. 5–8, nr 10 s. 7–8. • 1903 – Teorie woli u Arystotelesa. Rozbiór logiczny dwóch rozdziałów IV księgi Etyki Nikom[achejskiej]. SIVGL za rok szkolny 1903 s. 3–26. • 1904a – Edward Abramowski. Dusza i ciało (rec.). PF r. VII z. 1 s. 44–52. • 1904b – O zapobieganiu zboczeniom płciowym wśród młodzieży. M t. XX nr 11 s. 955–960, nr 12 s. 1062–1066. • 1904–1905 – Jan Nuckowski. Początki logiki ogólnej dla szkół (rec.). M r. XX z. 11 s. 995–1005, r. XXI z. 1 s. 117–119. • 1905a – Analiza psychologiczna pragnień jako podstawa etyki. M r. XXI z. 12 s. 1026–1038. • 1905b – Janina Mortkowiczowa. Wychowanie estetyczne (rec.). PF r. VIII z. 1 s. 58–60. • 1906a – O Józefie Kremerze (w setną rocznicę urodzin). NKj r. I nr 10 s. 25–27, nr 11 s. 20–23, nr 12–13 s. 12–13, 16. • 1906b – O stosunku natury do sztuki. SłP (L.) r. XI nr 518 s. 1–2, nr 520 s. 1–2, nr 526 s. 1–2, nr 528 s. 1–2, nr 530 s. 1–2. • 1907 – Z psychologii stosunków osobistych. PF r. X z. 4 s. 531–537. • 1908a – Karol Libelt. PF t. XI nr 1–2 s. 1–16. • 1908b – Sztuka na nauka. AtP t. I nr 3 s. 279–287. • 1909a – Hersch Bad. Czy Schopenhauer był filozofem? (rec.). PF t. XII z. 3 s. 411–422. • 1909b – O definicji (ar.). PF r. XII z. 2 s. 212–213. • 1909c – Ze sztuki. Sprawa krakowska. Wystawa wiosenna we Lwowie. Fryz dla Izby Handlowej. Architektura. Sztuka religijna. Wystawa kościelna. SłP r. XIV nr 320 s. 1–3, nr 322 s. 1–3. • 1911 – Zygmunt Bytkowski-Bromberg. Kontemplative und ekstatische Kunst (rec.). RF t. I nr 8 s. 169a–170a. • 1912a – Idzi Benedykt Radziszewski. Geneza religii w świetle nauki i filozofii (rec.). RF r. II nr 3 s. 35a–36a. • 1912b – W sprawie przedmiotu i podziału psychologii. W: [Księga… Uniwersytetu Lwowskiego 1912]. T. II, s. 1–16. • 1913 – William James jako psycholog. PF r. XVI z. 1 s. 21–63. • 1915 – Artyzm a nauczanie. SzPol r. I nr 2 s. 4–7. • 1917 – Uwagi o solidarności. M r. XXXII nr 2 s. 105–109. • 1919–1920 – Wacław Wolski. O poznaniu a priori (rec.). RF r. V nr 2 s. 28a–31a. • 1920a – Kazimierz Twardowski. PF r. XXIII s. IX–XIX. • 1920b – O stosunku nauki do sztuki. NPJPOR t. III s. 53–60. • 1922 – Rozmowa o egoizmie i altruizmie. NPr r. II nr 10 s. 148–154. • 1923a – Jak nie należy uprawiać psychologii dziecka. PF r. XXVI z. 3–4 s. 188–223. • 1923b – Z filozofii nauki. PrzW r. III t. III nr 24 s. 290–298. • 1925a – Co Polska traci skutkiem niedostatecznego uprawiania nauki. X. Filozofia. NPJPOR t. V s. 176–181. • 1925b – Głos w sprawie słowiańskiego zjazdu filozoficznego. RF t. IX nr 1–2 s. 5–6. • 1925c – Rozmowa z pesymistą. NPr r. IV nr 9–10 s. 153–164. Toż jako brosz.: 1925. TL., NPr, ss. 14. 1928². L., KSJ. 1938³, L., LBP, ss. 20. 1946⁴. Ł., KN. 1948⁵. • 1926–1927a – O wychowaniu moralnym w szkole. SzN r. IV nr 10–11 s. 18–25. • 1926–1927b – Rafał Radziwiłłowicz. Podstawy psychologii w zarysie (rec.). RF t. X nr 7–10 s. 109a–119a. • 1927 – Poziom umysłowy dzisiejszych maturzystów szkół średnich. PW r. VI t. XX z. 59 s. 404–416. • 1928 – O narodowych testach amerykańskich do badania inteligencji. Ps r. II nr 7 s. 23–32. • 1930 – Analiza analizy jednego rozdziału książki szkolnej. [Polemika z Albertem Dryjskim]. KP t. I z. 1 s. 68–86. • 1931 – O źródłach poznania życia uczuciowego. W: [Księga PTF 1931], s. 413–455. • 1932 – W sprawie teorii postanowień. KP t. III z. 3–4 s. 492–502. • 1933 – Afekt. Arogancja. Komizm. [Łempicki Z. (red.) 1933-1939], T. I szp. 30–35, 331–336, T. II szp. 1264–1270. • 1936 – Co to jest dyskusja i jak ją trzeba prowadzić? W: [Regulski (red.) 1936]. Cz. IV, s. 7–25. • 1937 – Co to jest styl (ar.). RF t. XIII nr 5–10 s. 145. • 1937–1938 – Kazimierz Twardowski. Epitafium. PAP r. X nr 1–4 s. 31–32. • 1938a – Czy sąd o ludziach jest sądem o samym sobie. Ps r. XII nr 1–2 s. 51–55. • 1938b – Kazimierz Twardowski. WL r. XV nr 18 s. 1. • 1949 – List o estetyce. PF r. XLV nr 1–2 s. 23–25. • 1989 – Filozofia chrześcijańska. Eh r. XXXIII nr 1 s. 15–33.

2. Publicystyka:

• 1923^p – Sztuki graficzne albo jak ludzie robią z jednego obrazka więcej. Is r. I nr 12 s. 189–195. • 1927a^p – Czy i jak mówić z dziećmi o wszystkim? ŚK r. VII nr 8 s. 159. • 1927b^p – Czy rozwody są potrzebne? ŚK r. VII nr 10 s. 202–203. • 1927c^p – O kłamstwie. ŚK r. VII nr 22 s. 491. • 1928^p – Antypatia. ŚK r. VIII nr 4 s. 66. • 1946^p – Literatura piękna jako źródło poznania dusz ludzkich. P r. II nr 2 s. 40–44. • 1949^p – Życie twarzy ludzkiej. P r. V nr 5 s. 290–294. • 1978^p – Listy z lat 1939–1947. Eh r. XXII nr 2 s. 3–21. • 1989^p – Listy o ergantropii. Eh r. XXXIII nr 1 s. 35–43.

3. Teksty literackie:

Bp.

4. Przekłady:

Przełożył większość dialogów Platona, a w szczególności:

• 1909 – Uczta. L., KPBP, ss. 160. 1910², ss. 168. 1921³, ss. 170. 1924⁴, L. & W., KP, ss. 160. 1975⁵, W., PWN, ss. 168. • 1918 – Fajdros. L., KP, ss. 190. 1922². • 1920a – Eutyfron. Obrona Sokratesa. Kriton. L., KP, ss. 196. 1922², ss. 192. • 1920b – Obrona Sokratesa. L., KP, ss. 84. • 1921 – Hippiasz mniejszy. Hippiasz większy. Ion. L. & ., KP, ss. 184. • 1922 – Gorgiasz. L.-W., KP, ss. 226. • 1923 – Protagoras. L., KP, ss. 148. 1928. L. & W., KP, ss. 150. • 1925 – Fedon. L., KP, ss. 192. • 1934 – Eutyfron. L., PTF, ss. 36. • 1935 – Menon. W., WTF, ss. 98. • 1936 – Teajtet. W., WTF, ss. 214. • 1937a – Charmides. Lizys. W., WTF, ss. 170. 1991². W., Rec, ss. 126. • 1937b – Laches. W., SPTWW, ss. 98. • 1938 – Fileb. W., WTF, ss. 162. • 1948 – Państwo. T. I–II. W., Wdz, ss. 392+350. • 1951 – Timaios. Kritias. W., MSW, ss. 134. • 1956 – Sofista. Polityk. W., PWN, ss. VIII+238. • 1957 – Eutydem. W., PWN, ss. 78. • 1957–1961 – Wydanie zbiorowe. W., PWN. T. II. Uczta. 1957, ss. 168. 1975. T. III. Fajdros. 1958, ss. 200. T. IV. Eutyfron. Obrona Sokratesa. Krition. 1958, ss. 192. 1982² (Uczta. Eutyfron. Obrona Sokratesa. Kriton. Fedon), ss. 538. 1984³. 1988⁴. 1995⁵. W., Af, ss. 158. T. V. Laches. 1958, ss. 96. 1991². W., Rec, ss. 96. T. VI. Protagoras. 1958, ss. 152. T. VII. Hippiasz mniejszy. Hippiasz większy. Ion. 1958, ss. 186. 1992². W., Rec, ss. 112. T. VIII–IX. Państwo. Z dodaniem siedmiu ksiąg Praw. 1958, ss. 460+588. 1994². W., Af, ss. 334+294. T. X. Gorgiasz. 1958, ss. 230. T. XI. Fedon. 1958, ss. 202. T. XII. Fileb. 1958, ss. 158. 1991². W., Rec, ss. 118. T. XIV. Charmides. Lizys. 1959, ss. 172. T. XV. Teajtet. 1959, ss. 208. T. XVII. Menon. 1959, ss. 96. T. XX. Timaios. Kritias. 1960, ss. 204. T. XXI. Parmenides. 1961, ss. 136. • 1993 – Dialogi: Fajdros. Uczta, Menon. Eutyfron. Obrona Sokratesa. Kriton. Fedon. Timaios. Kritias. W., Ver, ss. 404.

Ponadto przełożył książki następujących autorów:

■ Key, Ellen: • 1905 – Miłość i małżeństwo. Studia. L., KPBP, ss. 316. • 1906 (z: Witold Schreiber i Tadeusz Witwicki sr.) – August Forel, Zagadnienia seksualne roztrząsane ze stanowiska nauk przyrodniczych, psychologii, higieny i socjologii. T. I–II. L. & W., KPBP & KEW, ss. 476+426. ■ La Sizeranne, Robert: • 1907 – Czy fotografia jest sztuką? W: [Frimmel, Lichtwerk i La Sizeranne 1907], s. 113–172. ■ James, William: • 1911 – Filozofia wszechświata. L., HA, ss. X+316. ■ Macfall, Haldane: • 1918 – Malarstwo angielskie. L., KSS, ss. XVII+386.

C. Bibliografia podmiotowa:

■ Błachowski, Stefan: • 1948 – Władysław Witwicki. RF z. 3–4 s. 73–77. ■ Borowiecka, Ewa: • 1975 – Społeczny ideał człowieka. Rad r. XXVI nr 4 s. 7–8. ■ Brożek, Anna & Drużny, Piotr: • 2009 – Elementy metodologii Władysława Witwickiego. SFP t. IV s. 63–74. ■ Budkiewicz, Janina: • 1975 – Władysław Witwicki jako psycholog. RF t. XXXIII nr 1 s. 1–9. ■ Dąmbska, Izydora: • 1949 – Władysław Witwicki (1878–1948). Wspomnienie pośmiertne PF r. XLV nr 1–2 s. 262–268. • 1975 – Z refleksji Władysława Witwickiego nad nauką i jej stosunkiem do innych dziedzin życia. RF t. XXXIII nr 1 s. 10–14. ■ Eh r. XXXIII (1989) nr 1. Nr poświęcony Władysławowi Witwickiemu w 40 rocznicę śmierci. ■ Gabryl, Franciszek: • 1905 – Władysław Witwicki. Analiza psychologiczna objawów woli (rec.). PrzP t. CLVII z. 1 s. 127–134. ■ Geblewicz, Eugeniusz: • 1949 – Władysław Witwicki, 1878–1984. RTNW r. XLII s. 217–223. ■ Jadczak, Ryszard: • 1989 – O wspólnej podstawie niektórych poglądów K. Twardowskiego i W. Witwickiego. PP t. XXXII nr 3 s. 645–654. • 1993 – O osobistych i naukowych związkach między Kazimierzem Twardowskim a Władysławem Witwickim. AUNC. Nauki Humanistyczno-Społeczne z. 250 (Filozofia nr 14) s. 29–39. ■ Jeżewska, Kazimiera: • 1948 – Władysław Witwicki, znawca antyku. Mn r. III nr 10 s. 457–462. ■ Nowicki, Andrzej: • 1982 – Witwicki. W., WP, ss. 304. • 1983 – Uczeń Twardowskiego. Władysław Witwicki. Kat., WNŚ, ss. 364. • 1989 – Filozofia Władysława Witwickiego. Eh r. XXXIII nr 1 s. 59–84. ■ Parandowski, Jan: • 1960 – Władysław Witwicki. Mn r. XV nr 2 s. 103–108. ■ Rybicki, Jan: • 1971 – Teoria przeżyć i wartości estetycznych Władysława Witwickiego. SEst t. VIII s. 189–208. ■ Rzepa, Teresa: • 1988 – Psychologia humanistyczna Władysława Witwickiego. PH (W.) t. XXXII nr 7 s. 13–33. • 1994 – Mistrz a uczeń. Porównanie psychologicznych poglądów Kazimierza Twardowskiego i Władysława Witwickiego. CS z. 11 s. 73–86. • 2000 – Teoretyczne podstawy psychologicznego interpretowania jako wspólne odkrycie Kazimierza Twardowskiego i Władysława Witwickiego. RF r. LCII nr 2 s. 231–244. ■ Wallis, Mieczysław: • 1975 – Wspomnienia i uwagi o Władysławie Witwickim. RF t. XXXIII nr 1 s. 15–22. ■ Woleński, Jan: • 1999 – Władysław Witwicki jako filozof. FN r. VII nr 3–4 s. 145–14. ■ Żebrowska, Maria: • 1949 – Władysław Witwicki. PW t. XIV nr 1 s. 1–3.