Miejsce w SLW: uczennica Władysława Witwickiego.

Obszary badań: psychologia rozwojowa.

BIOGRAFIA

Data i miejsce urodzenia: 13.12.1900. Kordelówka k. Winnicy (obecnie Ukraina).

Data i miejsce śmierci: 23.04.1978. Warszawa.

Rodzice: Kazimierz Jan Albert Wincenty i Anna z d. Chmielewska.

Matura: Polska Szkoła Filologiczna Wacławy Peretiatkowiczowej w Kijowie (1919).

Studia: UW – prawo (1920–1921) i psychologia (1921–1929 – z przerwami).

Doktorat: Pojęcie inteligencji i metody jej badania. 27.06.1929. UW. Władysław Witwicki.

Staż: Universität Wien (1931) i USA (1931–1933).

Profesura: 1955/8.06.1968. Według innych źródeł profesurę zwyczajną nadano w 1958.

Dydaktyka: UW (1928–1939, 1945–1966?).

Varia: Początkowo używała też nazwiska: Skrzywanówna. Podczas II Wojny Światowej brała udział w podziemnym nauczaniu; współorganizowała (w 1942) Instytut Pedagogiczny Tajnej Organizacji Nauczycielskiej. Po wojnie była funkcjonariuszką PZPR. Zmarła tragicznie (w wypadku samochodowym). Odznaczona KKOPR (1978).

IDEE, PROBLEMY, REZULTATY

Ogólna charakterystyka dorobku naukowego

Głównym obszarem zainteresowań badawczych Żebrowskiej była psychologia wychowawcza.

Opowiadała się za tzw. czteroczynnikową koncepcją rozwoju psychicznego dziecka. Do czynników wyznaczających ten rozwój zaliczała: czynniki wrodzone, aktywność własną dziecka, środowisko, w którym się ono obraca, i oddziaływania wychowawcze, które są na dziecko skierowane. Uwzględnienie wszystkich tych czynników stało się dla Żebrowskiej podstawą wyodrębnienia pięciu okresów życia do ukończenia 18 lat: wieku niemowlęcego (1 rok życia), wieku poniemowlęcego (2–3 rok życia), wieku przedszkolnego (3–7 rok życia), młodszego wieku szkolnego (7–11/12 rok życia) i wieku dorastania (12/13–17/18 rok życia).

Przedmiotem jej badań – oraz badań kierowanych przez nią zespołów badawczych – były zaburzenia rozwojowe występujące u dzieci, przeciwdziałanie tym zaburzeniom i usuwanie ich przyczyn, a także problemy zainteresowań, poglądów i postaw moralnych młodzieży. W badaniach tych stosowała – poza metodą ankietową – także np. badanie mechanicznymi środkami audiowizualnymi (tj. przy użyciu techniki filmowej).

BIBLIOGRAFIA

A. Wykazy prac: 

Bp.

B. Bibliografia podmiotowa:

1. Teksty naukowe:

1.1. Książki własne:

• 1929^k (z: Stanisław Batawia i Janina Budkiewicz) – Badania nad nieletnimi przestępcami. W., KFH, ss. 154.

1.2. Książki (współ)redagowane:

• 1938^r (z: Joanna Kunicka) – Dziesięciolecie Zakładu Psychologii Wychowawczej Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego (1928–1938). W., DK, ss. 126. • 1957^r – Psychologia rozwojowa. Ł. & W., PWN, ss. 182. • 1963^r – Rozwój i wychowanie. W., NK, ss. 192. • 1965^r – Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. W., PWN, ss. 516. 1966². 1969³. 1972⁴. 1973⁵. 1975⁶, ss. 880. 1976⁷. 1977⁸. 1979⁹. 1980¹⁰. 1982¹¹. 1986¹².

1.3. Zbiory tekstów własnych:

Bp.

1.4. Artykuły:

• 1933–1934 – Poradnictwo dla dzieci w Stanach Zjednoczonych AP. PAP t. VI nr 2 s. 97–115. • 1936–1937 (z: Joanna Kunicka i Ewa Rybicka) – Plan monografii klasy szkolnej. PAP t. IX nr 1 s. 1–40. • 1937a – Koło Psychologów Szkolnych. W: [Felhorska i Sedlaczek (red.) 1937], s. 123–126. • 1937b – Zakład Psychologii Wychowawczej Uniwersytetu Warszawskiego. W: [Felhorska i Sedlaczek (red.) 1937], s. 119–122. • 1952a – Problemy organizacyjne i naukowe studiów psychologicznych. PP r. I nr 1 s. 36–57. • 1952b – Stefan Baley (1885–1952). Wspomnienie pośmiertne. RTNW t. XLV s. 89–92. • 1960 – Dynamika rozwoju psychicznego w okresie dorastania. ZPK z. 11 s. 187–199. • 1964 – Katedra Psychologii Wychowawczej 1953–1963. KPed r. IX nr 3 s. 120–127. • 1965a – Przedmiot i początki psychologii rozwojowej dzieci i młodzieży. Zarys historii psychologii rozwojowej w XX wieku. Teorie rozwoju psychicznego. W: [Żebrowska 1965^r], s. 11–94. • 1965b (z: Regina Łapińska) – Wiek dorastania. W: [Żebrowska 1965^r], s. 382–459. • 1969 – Głos psychologów w dyskusji nad projektem ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu demoralizacji i przestępczości nieletnich. PiP r. XXIV nr 6 s. 1048–1053.

2. Publicystyka:

Bp.

3. Teksty literackie:

Bp.

4. Przekłady:

■ Baumarten, Franciszka: • 1930 – Schemat do interpretacji zachowania się osoby badanej podczas prób pracy. PAP t. III nr 4 s. 278–285. ■ Claparède, Edward: • 1930 – Mentalizacja. PAP r. III nr 1 s. 7– 11. ■ Gonobolin, Fiodor Nikanorowicz: • 1953 (z: Zofia Pomianowska) – Osobowość nauczyciela radzieckiego. Szkic psychologiczny. W., PZWS, ss. 166. ■ Smirnow, Anatol: • 1951 (z: Wanda Ptaszyńska) – Psychologia zapamiętywania. W., NK, ss. 350. ■ Tiepłow, Borys Michajłowicz: • 1950 – Psychologia. W., NK, ss. 232. 1951². 1955³.

C. Bibliografia przedmiotowa:

■ Kowolik, Piotr: • 2008 – Maria Żebrowska (1900–1978). W trzydziestą rocznicę śmierci. NiS r. XIII nr 3–4 s. 173–179. ■ Tomaszewski, Tadeusz: • 1963 – Prof. dr Maria Żebrowska. PW t. VI nr 5 s. 387–393. ■ Wołoszyn, Lidia: • 1979 – Maria Żebrowska. PP t. XX nr 2 s. 227–235.